Nơi quả bơ thơm, béo không đâu bằng

Đó là vùng đất dưới chân núi lửa Nâm Kar, xã Quảng Phú, tỉnh Lâm Đồng (huyện Krông Nô, tỉnh Đắk Nông cũ). Trong số các loại trái cây tại đây, quả bơ được người tiêu dùng ưa chuộng bởi chất lượng thơm ngon.

Sản vật núi lửa

Bài liên quan

Nông nghiệp hữu cơ trên vùng đất núi lửa: Trang trại không bỏ đi thứ gì

Ở độ cao gần 700 m so với mực nước biển, vùng đất dưới chân núi lửa Nâm Kar có khí hậu rất ôn hòa, quanh năm dịu mát. Đặc biệt, nhờ có lớp dung nham dày do núi lửa phun trào để lại, trải qua thời gian hàng ngàn năm phân hoá đã tạo thành một lớp vi khoáng dày, giàu dinh dưỡng và sạch, giống như một loại phân vi sinh. Đó là những yếu tố giúp cho vùng đất này có nhiều sản vật nông sản, trái cây ngon. Một trong số những trái cây ngon có tiếng là bơ. Quả bơ ở đây dẻo thơm và béo không đâu bằng.

Anh Nguyễn Kiến Phương ở thôn Phú Sơn, xã Quảng Phú là một trong những người đầu tiên nâng tầm cây bơ vùng núi lửa theo con đường phát triển bền vững. Ngoài trồng những giống bơ đặc sản như bơ Booth, 034, Gem hass... và canh tác bằng quy trình hữu cơ, anh còn tìm tòi, nghiên cứu kỹ thuật lai ghép các giống bơ để cho ra cây bơ chất lượng cao hơn.

Bài liên quan

Nông nghiệp hữu cơ trên vùng đất núi lửa: Độc đáo vườn ca cao sinh thái

Sản phẩm bơ ghép đầu tiên của anh Phương là ghép chồi bơ Mỹ Pinkerton vào thân bơ Booth. Những cây bơ ghép phát triển tốt, cây khỏe, năng suất tương đương cây bơ gốc. Đặc biệt, chất lượng trái ngon hơn trái bơ Booth gốc. “Lúc bổ trái bơ ra, nhìn màu vàng bên trong tôi đã thích. Ngoài lớp vỏ sần đặc trưng, trái bơ ghép này dẻo và rất béo, hàm lượng dinh dưỡng, chất dầu rất cao”, anh Phương nói.

Anh Phương cho biết, bơ Pinkerton có nguồn gốc từ Nam Mỹ, thường được gọi là bơ pin. Cũng như các giống bơ đã được trồng đại trà ở đây từ lâu và cho năng suất cao như bơ Hass, Reed hay bơ Booth, bơ pin rất phù hợp với thổ nhưỡng, khí hậu vùng Tây Nguyên. Chưa kể, giống bơ này có đặc trưng là thu hoạch trái vụ nên giá luôn cao hơn các loại bơ khác. “Kỹ thuật ghép cũng đơn giản. Sau khi ghép vào cây bơ Booth đã cho thu hoạch, chỉ khoảng 1 năm sau là cây ghép ra quả”, anh Phương cho biết.

Ngoài giống bơ Pinkerton, bơ ghép từ Booth và Pinkerton, anh Phương còn trồng bơ Hass - giống bơ cũng có lớp vỏ sần nhưng ruột vàng nghệ. Tại vùng núi lửa Nâm Kar, đây cũng là một trong những giống bơ đặc sản.

Một hộ khác ở cùng thôn Phú Sơn, xã Quảng Phú là anh Nguyễn Thế Hùng cũng rất tâm huyết với con đường phát triển nông nghiệp bền vững và đã có sản phẩm bơ chất lượng cao. Anh cho biết qua nhiều năm trồng bơ, có thể khẳng định hầu hết các giống bơ chất lượng cao như Hass, Booth7, HTS1, TA5…hay bơ ghép đều phù hợp với khí hậu, thổ nhưỡng vùng đất núi lửa Nâm Kar.

“Nhiều giống bơ ra trái gần như quanh năm và có hương vị thơm ngon hơn trồng tại các vùng khác, được người tiêu dùng đánh giá cao. Vì thế giá bơ cũng cao hơn, đầu ra tốt hơn”, anh Hùng nói.

Tuy nhiên, anh Hùng cho biết năm nay nhiều vườn bơ tại Đắk Nông bị mất mùa do thời tiết bất thường. Đúng thời điểm bơ ra hoa thì có mấy cơn mưa trái mùa kèm giông khiến hoa bị hư, tuy nhiên bơ ghép, bơ Hass ít ảnh hưởng hơn do ra hoa muộn. Cũng vì vậy, giá bơ năm nay cao gần gấp đôi năm trước. “Việc áp dụng quy trình canh tác khoa học, chọn giống tốt, giống kháng bệnh, giống trái vụ là những yếu tố quan trọng để thành công”, anh Hùng nhấn mạnh.

Chuyển sang canh tác hữu cơ

Những năm qua, thị trường bơ tại Đắk Nông không ổn định. Tuy nhiên những vườn bơ thuộc thành viên HTX Nông nghiệp Dịch vụ Bơ núi lửa Krông Nô canh tác hữu cơ, trồng bơ chất luợng cao, bơ ghép đạt chuẩn chất lượng luôn được thu mua hết với giá ổn định. Ngược lại, những vườn canh tác truyền thống, giống bơ kém chất lượng đầu ra bấp bênh. Chính vì thế, việc canh tác bền vững theo quy trình VietGAP hoặc hữu cơ là con đường bắt buộc.

Là một trong số ít người ở Quảng Phú canh tác bơ theo quy trình VietGAP trước khi chuyển sang hữu cơ, anh Hùng cho biết, ngay cả khi chưa làm hữu cơ, anh cũng chỉ dùng chế phẩm hoá học an toàn, được phép sử dụng. Còn bây giờ, anh chỉ dùng các chế phẩm sinh học ngâm ủ IMO từ cá, trái cây để bón cho cây trồng, nhất là cho cây bơ.

“Đất ở đây vốn đã có nhiều dinh dưỡng, chỉ cần bổ sung thêm phân hữu cơ vi sinh được ủ hoai từ phân chuồng, đạm cá và ủ IMO từ chính những trái bơ trong vườn là đủ. Ngoài ra, cần duy trì thảm cỏ để giữ ẩm đất, giúp các loài côn trùng có ích phát triển. Tôi chỉ dùng các giải pháp thô sơ để xua đuổi ruồi vàng như đèn long não hoặc ủ một số loại thảo được có tính cay, nóng để phun xịt chứ không dùng thuốc hoá học”, anh Hùng chia sẻ.

Ông Hồ Gấm, nguyên Chủ tịch Hội Nông dân tỉnh Đắk Nông (cũ), người từng có nhiều năm gắn bó với nông dân, với ruộng vườn cho biết: “Ở vùng núi lửa này, bơ là một trong những cây trồng chủ lực, giá trị cao, có đặc trưng riêng, từ màu sắc vỏ đến phần ruột bên trong. Người nào từng ăn nhiều loại bơ khác, khi ăn bơ núi lửa sẽ nhận ra ngay”.

Theo ông Gấm, thiên nhiên đã ưu ái ban cho vùng đất quanh núi lửa Nâm Kar những yếu tố thuận lợi cho cây trồng như khí hậu mát mẻ, thổ nhưỡng có sẵn nhiều dinh dưỡng tự nhiên từ lớp chất khoáng nên rất thuận lợi cho các loại cây trồng. Từ cây ngắn ngày như lúa, khoai, đến cây dài ngày như bơ, sầu riêng, mít, cam, quýt… cây gì trồng ở đây cũng ngon hơn các vùng khác. Trong đó bơ là cây dễ trồng, không kén đất và dễ chăm hơn các cây có múi. Chi phí đầu tư thấp, 1 ha bơ chỉ tốn khoảng 15 - 20 triệu đồng. Ngay cả việc ghép cây cũng không khó, chỉ cần học qua vài lần là nắm được.

Ngoài ra, ở đây còn có núi lửa, nằm trong hệ thống công viên địa chất toàn cầu UNESCO, vốn lâu nay đã là điểm du lịch hấp dẫn. Nếu có thêm những vườn cây sinh thái thì chắc chắn sẽ thu hút du khách. Đây là lợi thế rất lớn để quảng bá, phát triển bền vững. Chính vì thế, từ mấy năm trước, huyện Krông Nô (cũ) đã triển khai dự án phát triển vùng trồng bơ núi lửa chất lượng cao, sản xuất theo quy trình hữu cơ. Tỉnh Đắk Nông (cũ) cũng định hướng phát triển vùng trồng bơ tập trung, quy mô lớn, gắn với các chuỗi giá trị.

Năm 2022, bơ của HTX bơ núi lửa Krông Nô đã đạt chứng nhận OCOP 4 sao, đã được cấp chứng nhận bảo hộ nhãn hiệu hàng hoá tập thể "Bơ núi lửa Krông Nô". Đây là yếu tố quan trọng góp phần nâng cao giá trị sản phẩm, là động lực để nông dân địa phương chuyển đổi mô hình sản xuất theo hướng bền vững.