Dồn điền đổi thửa tạo tiền đề phát triển sản xuất lúa hữu cơ

Xã Kỳ Khang, tỉnh Hà Tĩnh có đến 70 - 80% dân số sống dựa vào sản xuất nông nghiệp, trong đó lúa là cây chủ lực, vừa đảm bảo an sinh vừa đem lại thu nhập trang trải cuộc sống hàng ngày của người dân.

5 năm trước, ruộng đồng ở Kỳ Khang dù bằng phẳng nhưng khá manh mún, có những hộ sở hữu cả chục thửa ruộng nhưng mỗi vùng một thửa gây khó khăn cho việc canh tác.

Thực hiện Nghị quyết 51 năm 2021 của HĐND tỉnh Hà Tĩnh, xã Kỳ Khang nhanh chóng bắt nhịp khuyến khích các thôn xây dựng kế hoạch, vận động nhân dân tập trung tích tụ ruộng đất, phá bờ thửa nhỏ, hình thành ô thửa lớn làm tiền đề cho việc mở rộng sản xuất lúa theo tiêu chuẩn hữu cơ và theo hướng hữu cơ.

Kết quả, sau gần 5 năm triển khai, đến nay xã Kỳ Khang mới (sáp nhập xã Kỳ Khang và Kỳ Thọ cũ) đã hoàn thành chuyển đổi ruộng đất đối với gần 136ha, gồm 400 hộ dân tham gia, tổng kinh phí thực hiện hỗ trợ đạt hơn 3,1 tỷ đồng. Trong đó riêng ở Kỳ Khang (cũ) chiếm hơn 2/3 diện tích, là một trong những địa phương đi đầu của huyện Kỳ Anh (cũ) về tiến độ và hiệu quả thực hiện.

Bà Đặng Thuý Anh, Chủ tịch UBND xã Kỳ Khang khẳng định, dồn điền đổi thửa, tích tụ ruộng đất là một phần trong kế hoạch lớn của xã nhằm hướng đến xây dựng các cánh đồng lớn, sản xuất lúa theo mô hình 1 giống, 1 thời vụ, 1 quy trình, gắn với thương hiệu lúa gạo địa phương, phục vụ mục tiêu hiện đại hóa nông nghiệp, giảm nghèo bền vững và phát triển nông thôn mới nâng cao.

“Thời gian tới, bên cạnh nhân rộng mô hình, mở rộng diện tích dồn điền đổi thửa, chúng tôi tiếp tục khuyến khích người dân liên kết với hợp tác xã, tổ hợp tác, doanh nghiệp để ứng dụng cơ giới hóa, sản xuất theo tiêu chuẩn VietGAP, hữu cơ, từng bước hình thành vùng sản xuất hàng hóa tập trung, bền vững”, bà Thúy Anh nhấn mạnh.

Trên cánh đồng thôn Tiến Thành, xã Kỳ Khang, những thửa ruộng nhỏ lẻ nay được chia lại theo hướng tập trung; hệ thống bờ vùng, bờ thửa quy hoạch lại rộng rãi, ngay hàng thẳng lối; những con đường nội đồng mới mở rộng trên 5 mét, đủ để xe cơ giới vào tận chân ruộng.

Ở thôn Tiến Thành, nhờ chủ trương tích tụ đất đai, dồn điền đổi thửa, toàn thôn đã sắp xếp, chỉnh lý lại gần 90ha đất nông nghiệp của 284 hộ dân. Bình quân mỗi thửa sau chuyển đổi có diện tích hơn 1.900m2, giảm từ 901 thửa xuống chỉ còn 339 thửa.

Để có được kết quả này, những ngày đầu triển khai, địa phương gặp rất nhiều khó khăn, trong đó khó nhất là thay đổi tâm lý e ngại của người dân.

“Ban đầu chúng tôi ngại thay đổi vì ruộng ông bà để lại, giờ đổi đi, sợ thiệt, sợ khó. Nhưng chính quyền xã và thôn giải thích kỹ, ai cũng được đối thoại, được tham gia đo đạc, công khai từng mét đất nên khi làm xong bà con phấn khởi hẳn vì thửa ruộng của mình giờ rộng lớn, thuận lợi cho việc sản xuất”, ông Mai Văn Hoàng, một hộ dân thôn Tiến Thành nói.

Không chỉ thuận lợi giai đoạn đầu mùa vụ, khi cánh đồng liền thửa, đường giao thông rộng rãi, việc vận chuyển phân bón hay sản phẩm khi thu hoạch cũng thuận lợi hơn, hệ thống kênh mương nội đồng được xây mới, không lo thất thoát nước, giống được cơ cấu cùng loại trên một cánh đồng, xuống giống cùng lúc nên hạn chế sâu bệnh..., đem lại năng suất, thu nhập cao cho nông dân.

Cùng với Kỳ Khang, từ năm 2022, thôn Hà Phong (xã Kỳ Xuân) bắt đầu triển khai chuyển đổi 65ha lúa theo mô hình ô thửa lớn, trong đó có 28ha sản xuất theo hướng hữu cơ. Sau 3 năm tích tụ ruộng đất, diện mạo cánh đồng thay đổi rõ rệt. Hệ thống giao thông nội đồng được chỉnh trang, hệ thống thủy lợi được nạo vét thông suốt, hạ tầng sản xuất đồng bộ hơn, tạo điều kiện thuận lợi để đưa cơ giới hóa vào sản xuất. Toàn bộ diện tích hiện canh tác một giống lúa DT39 của Công ty cổ phần Tập đoàn Quế Lâm cho năng suất ổn định khoảng 55 tạ/ha, đem lại thu nhập cao hơn sản xuất thông thường từ 20 - 25%.

Ông Trần Quốc Hoàn, Trưởng thôn Hà Phong cho biết, thôn có 303 hộ với hơn 1.080 nhân khẩu, phần lớn người dân đều sản xuất nông nghiệp. Trước kia, sản xuất lúa chủ yếu dựa vào kinh nghiệm, ít ứng dụng khoa học kỹ thuật. Từ khi tích tụ ruộng đất, người dân dần tiếp cận các quy trình trồng lúa hữu cơ, giảm sử dụng phân hóa học và thuốc bảo vệ thực vật, cải thiện chất lượng môi trường canh tác.

“Khi 65ha được gom lại thành những ô thửa lớn, việc sản xuất thuận lợi hơn nhiều. Máy móc vào được tất cả các khu vực, bà con giảm đáng kể chi phí và công lao động. Riêng diện tích 28ha lúa hữu cơ còn mang lại giá trị cao hơn vì có hợp đồng bao tiêu sản phẩm, tạo động lực cho thôn tiếp tục nhân rộng diện tích lúa hữu cơ trong các mùa vụ tới”, ông Hoàn chia sẻ.

Nghị quyết Đại hội Đảng bộ xã Kỳ Xuân nhiệm kỳ 2025 - 2030 xác định phát triển nông nghiệp hữu cơ không chỉ là lựa chọn mà là xu hướng tất yếu nhằm đáp ứng yêu cầu ngày càng cao của thị trường về chất lượng và an toàn thực phẩm, góp phần bảo vệ môi trường, giảm ô nhiễm và nâng cao sức khỏe con người. Vì vậy, xã phấn đấu đến năm 2030 thực hiện tích tụ ruộng đất đạt 305ha, diện tích sản xuất theo hướng hữu cơ 100ha.