Hành trình Sikkim trở thành bang nông nghiệp hữu cơ đầu tiên của Ấn Độ

Từ cam kết chính sách đến chứng nhận toàn diện

Tại Hội nghị hữu cơ Châu Á lần thứ 8 năm 2025 vừa diễn ra tại Ninh Bình, TS S. Anbalagan, Tổng Giám đốc Cơ quan Phát triển Nông nghiệp hữu cơ Sikkim (SOFDA) đã chia sẻ về hành trình của Sikkim - bang đầu tiên của Ấn Độ chuyển đổi hoàn toàn sang nông nghiệp hữu cơ.

Hành trình này khởi đầu từ năm 2003, thể hiện tầm nhìn chiến lược của lãnh đạo bang, quy hoạch bài bản và có sự tham gia sâu rộng từ cơ sở nhằm thúc đẩy canh tác không hóa chất và nâng cao sinh kế cho nông dân.

“Vì sao Sikkim chọn hữu cơ?” - trả lời cho câu hỏi này, TS S. Anbalagan cho hay, trước hết, hữu cơ là sản xuất chủ đạo. Đây không chỉ là chiến lược bảo vệ hệ sinh thái và sức khỏe người dân mà còn là công cụ phát triển bền vững, thúc đẩy tăng trưởng kinh tế và tạo việc làm.

Sikkim vốn có truyền thống canh tác hữu cơ, đa dạng sinh học phong phú, đất giàu chất hữu cơ, nông nghiệp dựa vào mưa và địa hình đồi núi. Đặc biệt, Sikkim có hơn 11.000 ha trồng thảo quả với mức độ sử dụng hóa chất vốn rất thấp, tạo điều kiện thuận lợi cho quá trình chuyển đổi.

Chia sẻ về các giai đoạn chuyển đổi hoàn toàn sang nông nghiệp hữu cơ, TS S. Anbalagan cho hay, giai đoạn I (2003 - 2010) đặt nền móng cho sứ mệnh này thông qua nghị quyết của Hội đồng Lập pháp bang với mục tiêu loại bỏ dần phân bón và thuốc bảo vệ thực vật hóa học, đưa nông nghiệp hữu cơ trở thành chính sách cấp bang.

Cam kết này dựa trên hai mục tiêu cốt lõi: Bảo vệ tài nguyên thiên nhiên như đất, nước, đa dạng sinh học và tạo sinh kế bền vững cho nông dân địa phương. Chính quyền bang đã triển khai giảm dần việc sử dụng hóa chất, cắt trợ cấp phân bón và thuốc hóa học, xây dựng lộ trình chuyển đổi, tổ chức dự án chứng nhận thí điểm, hỗ trợ vật tư hữu cơ và phát triển hạ tầng đào tạo, bảo quản, dịch vụ khuyến nông.

Đến giai đoạn II (2010 - 2015), Sikkim Organic Mission được thành lập nhằm đẩy nhanh quá trình chuyển đổi. Một loạt cơ chế thể chế được thiết lập bao gồm Ủy ban cấp cao, Ủy ban chỉ đạo và Cơ quan Phát triển Nông nghiệp hữu cơ Sikkim nhằm đảm bảo các mục tiêu của sứ mệnh. Trọng tâm là chứng nhận bên thứ ba theo Chương trình quốc gia về sản phẩm hữu cơ (NPOP), đào tạo và hỗ trợ kỹ thuật, áp dụng mô hình nhóm để dễ dàng chứng nhận và truy xuất nguồn gốc.

Đến năm 2015, Sikkim đã hoàn tất chứng nhận hữu cơ cho toàn bộ 76.000 ha đất nông nghiệp với hơn 66.000 nông dân tham gia. Đây là cột mốc mang tính lịch sử giúp Sikkim trở thành bang  đầu tiên và duy nhất tại Ấn Độ chuyển đổi toàn bộ diện tích canh tác sang hữu cơ có chứng nhận. Hiện nay, Sikkim Organic Mission đã đổi tên thành Cơ quan Phát triển Nông nghiệp hữu cơ Sikkim (SOFDA).

Phát triển chuỗi giá trị và hội nhập thị trường

Sau khi hoàn tất chứng nhận, từ năm 2015 đến nay, trọng tâm của Sikkiml là chuyển sang phát triển chuỗi giá trị hữu cơ và kết nối thị trường, đẩy mạnh chuỗi giá trị sản xuất, quản lý sau thu hoạch và marketing. Việc nâng cao sản lượng nông hộ không chỉ nằm ở tăng khối lượng sản phẩm mà còn ở gia tăng giá trị.

Bang Sikkim đã lựa chọn bốn cây trồng trọng điểm gồm kiều mạch, thảo quả lớn, gừng và nghệ. Những sáng kiến chính trong giai đoạn này gồm: Thúc đẩy các tổ chức nông dân sản xuất (FPOs) để nâng cao sự liên kết, tăng vị thế của nông dân trong xác định giá sản phẩm, hỗ trợ giống và vật tư chất lượng nhằm tăng năng suất và tính đồng đều của sản phẩm. Đồng thời xây dựng nhà máy chế biến nông sản hữu cơ tích hợp phục vụ sơ chế, chế biến sâu, gia tăng giá trị và xây dựng thương hiệu.

Đến nay, 71 tổ chức nông dân sản xuất (FPOs) đã được thành lập, một cơ sở chế biến tích hợp dành cho cây trồng trọng điểm cũng đã đi vào hoạt động. Điều này giúp củng cố liên kết sản xuất, tăng sức mua, đồng thời nâng cao giá trị gia tăng của sản phẩm.

Hành trình nông nghiệp hữu cơ của Sikkim là cột mốc tiêu biểu cho phát triển bền vững. Thành công của mô hình này đến từ sự kết hợp hài hòa giữa ý chí chính trị, hỗ trợ thể chế, sự tham gia của nông dân và chiến lược phát triển chuỗi giá trị hữu cơ.

Mô hình Sikkim mang đến bài học quý giá cho các bang và quốc gia đang theo đuổi con đường nông nghiệp hữu cơ, đặc biệt là cách kết hợp giữa mục tiêu môi trường và phát triển kinh tế nông thôn.

TS S. Anbalagan hiện là Tổng Giám đốc Cơ quan Phát triển Nông nghiệp Hữu cơ Sikkim (SOFDA) - tiền thân là Sikkim Organic Mission. Ông là sĩ quan thuộc Lực lượng Kiểm lâm Ấn Độ (Indian Forest Service), gia nhập ngành từ năm 2003. Hiện ông đang công tác biệt phái từ Sở Lâm nghiệp và Môi trường sang Sở Nông nghiệp của bang Sikkim.

Ông từng giữ cương vị Giám đốc Điều hành Sikkim Organic Mission từ tháng 8/2014 và đóng vai trò then chốt trong việc triển khai thành công chương trình hữu cơ tại bang. Dưới sự điều hành của ông, chương trình chuyển đổi toàn bộ hệ thống canh tác sang hữu cơ đã hoàn tất đúng thời hạn vào cuối năm 2015 như mục tiêu đã đề ra.