'Nông nghiệp hữu cơ giúp chúng tôi nhận ra giá trị thật của lao động'

“Thủ phủ" quế hữu cơ của Lào Cai.

Trong làn sương mỏng buổi sớm vùng cao, con đường bê tông uốn lượn đưa tôi đến xã Bảo Nhai (tỉnh Lào Cai), nơi hương quế thoang thoảng trong gió hòa cùng mùi đất ẩm và hơi thở của núi rừng. Giữa tiết trời se lạnh cuối thu, hình ảnh những rừng quế xanh mướt trải dài khắp triền núi khiến bất kỳ ai đến đây cũng cảm nhận rõ sức sống căng tràn của vùng đất này.

Đi dọc những tuyến đường thôn Nậm Đét, thôn Bản Lắp, Nậm Cài…, diện mạo bản làng hiện lên với những ngôi nhà khang trang, ô tô đậu trước cửa, trẻ nhỏ ríu rít vui đùa. Không ai ngờ, nơi từng nghèo khó này giờ lại trở thành những "thôn tỷ phú" nhờ cây quế.

Cách đây hơn hai thập kỷ, Bảo Nhai còn là vùng đất gian khó. Người dân chủ yếu trồng ngô, sắn, lúa nương nhưng năng suất thấp, quanh năm thiếu ăn. Đường sá đất lầy, đá sỏi, giao thương khó khăn. Người dân trồng ngô, sắn quanh năm chỉ mong đủ gạo ăn là mừng, chứ mấy ai dám nghĩ đến chuyện có nhà đẹp, xe sang như bây giờ.

Bước ngoặt đến khi cây quế được đưa về trồng thử nghiệm. Từ vài hecta ban đầu, đến nay toàn xã đã có hơn 4.325ha quế, trong đó 1.900ha đang cho thu hoạch và 1.297ha đã được cấp chứng nhận quế hữu cơ. Hầu hết các thôn bản đều trồng quế, biến nơi đây thành “thủ phủ quế hữu cơ” của Lào Cai.

Chị Lý Thị Lai ở thôn Bản Lắp, xã Bảo Nhai đang bóc quế tại đồi của nhà mình cho biết, vỏ quế của gia đình chị được thương lái thu mua với giá từ 22.000 - 25.000 đồng/kg. Gia đình chị có 6ha quế hữu cơ, mỗi năm cho nguồn thu ổn định hơn 100 triệu đồng. Nhờ trồng quế, chị đã tích cóp được tiền xây ngôi nhà khang trang và dự định mua xe bán tải phục vụ nhu cầu của gia đình.

Thôn Bản Lắp có 800ha rừng sản xuất, chủ yếu trồng quế, trong đó quế cho thu hoạch (từ 8 đến 15 năm tuổi) là 600ha. Ông Triệu A Sơn, Trưởng thôn Bản Lắp cho biết: Giá quế năm nay ổn định từ đầu vụ tới giờ, không phập phù lên xuống như nhiều năm trước. Với mức giá hiện nay, người trồng quế có thu nhập khá. Trung bình 1ha quế cho thu khoảng 600 triệu đồng tiền vỏ, 150 triệu đồng tiền gỗ và 50 triệu đồng tiền lá. Sau khi trừ chi phí, người trồng có thể lãi 200 - 400 triệu đồng/năm.

Theo thống kê, tổng thu từ cây quế hữu cơ của Bảo Nhai đạt hơn 62 tỷ đồng. Thu nhập bình quân đầu người đạt 42 triệu đồng/năm, trên 70% số hộ có nhà kiên cố, nhiều gia đình có ô tô, sổ tiết kiệm.

Từ một xã nghèo vùng cao, nay Bảo Nhai đã trở thành điểm sáng của tỉnh Lào Cai trong phát triển nông nghiệp hữu cơ gắn với kinh tế rừng. Cây quế không chỉ mang lại thu nhập cao mà còn thay đổi nhận thức, cách làm ăn của người dân.

Giữ chuẩn hữu cơ - giữ uy tín thị trường

Điều khiến Nậm Đét, Bản Lắp của Bảo Nhai trở nên đặc biệt là gần như toàn bộ vùng quế đều đã được cấp chứng nhận hữu cơ quốc tế (USDA Organic) - tiêu chuẩn cao nhất của nông nghiệp hữu cơ. Để đạt được chứng nhận này, người dân phải tuân thủ nghiêm ngặt quy trình canh tác, không sử dụng thuốc bảo vệ thực vật, không phân bón hóa học, không khai thác non.

Các hoạt động làm cỏ, tỉa cành, dọn lá đều thực hiện thủ công, có nhật ký ghi chép chi tiết và được kiểm tra định kỳ. Chỉ cần một hộ dùng thuốc hóa học, cả khu vực sẽ mất chứng nhận, vì vậy bà con nhắc nhau giữ gìn những rừng quế hữu cơ như "giữ vàng".

Ông Trần Văn Cường, Phó Chủ tịch UBND xã Bảo Nhai cho biết, hàng năm, các chuyên gia nước ngoài đến tận nơi lấy mẫu đất, mẫu lá để kiểm tra. Nếu đạt, chứng nhận mới được gia hạn thêm một năm. Nhờ tuân thủ nghiêm quy trình này, sản phẩm quế Nậm Đét, Bản Lắp đã có mặt tại nhiều thị trường khó tính như Nhật Bản, Hàn Quốc, Châu Âu, Mỹ…

Không phải ai cũng tự nhiên biết làm nông nghiệp hữu cơ. Ngay từ những năm đầu chuyển đổi, người dân trồng quế ở xã Bảo Nhai đã chủ động “cắp sách đi học” từ lớp tập huấn cầm tay chỉ việc của xã, của Sở Nông nghiệp và Môi trường rồi của các chuyên gia… Người dân học cách nhận diện sâu bệnh, cách chăm sóc cây bằng biện pháp sinh học, học cả cách ghi chép nhật ký sản xuất, quản lý vùng trồng theo mã số truy xuất nguồn gốc…

Nhiều hộ còn chủ động chọn khu vực trồng quế cách xa vùng có thuốc trừ sâu để đảm bảo môi trường sạch. Khi khai thác, người dân không chặt trắng mà chỉ tỉa thưa, để cây nhỏ tiếp tục phát triển, vừa bảo vệ đất, vừa tăng sản lượng lâu dài.

Ông Trần Văn Cường, Phó Chủ tịch xã Bảo Nhai khẳng định: “Nông nghiệp hữu cơ giúp chúng tôi nhận ra giá trị thật của lao động, làm sạch để sống khỏe, làm bền để làm lâu. Người dân trồng quế của Bảo Nhai bây giờ không chỉ làm giàu mà còn làm ra sản phẩm có thương hiệu, có thể bước ra thị trường quốc tế”.

Hương quế Bảo Nhai hôm nay không chỉ lan tỏa trong gió núi mà còn lan xa trên những chuyến hàng xuất khẩu, mang theo niềm tự hào của vùng đất đại ngàn Lào Cai, nơi nông nghiệp hữu cơ đang thắp lên một hướng đi bền vững cho tương lai.