Nông nghiệp hữu cơ - cam kết sức khỏe và trách nhiệm môi trường

Khó nhưng lợi ích lâu dài rất lớn

Trong bối cảnh hội nhập, sản xuất nông nghiệp hữu cơ không chỉ là xu hướng mà đã trở thành yêu cầu tất yếu. ĐBSCL - vùng trọng điểm nông nghiệp cả nước hiện nay dù đã có nhiều mô hình sản xuất sạch, nhưng ở ba ngành hàng chủ lực là lúa gạo, thủy sản và cây ăn trái, việc nhân rộng vẫn gặp không ít trở ngại.

Ngoài việc ban hành chính sách hỗ trợ, điều quan trọng là thay đổi tư duy sản xuất từ nông dân đến doanh nghiệp. Khi nông dân đặt sức khỏe cộng đồng và uy tín sản phẩm lên hàng đầu thì con đường nông nghiệp hữu cơ mới thật sự bền vững.

Ông Nguyễn Văn Mười Một, lão nông ở xã Tân Bình, tỉnh Đồng Tháp gắn bó với hơn 1 ha bưởi da xanh hữu cơ nhiều năm nay bộc bạch: “Trồng cây bưởi da xanh theo hướng hữu cơ giúp gia đình và người tiêu dùng an tâm sử dụng. Khi khách hàng tin tưởng thì sản phẩm của mình làm ra mới đứng vững lâu dài trên thị trường trong và ngoài nước”.

Sau gần 7 năm áp dụng quy trình VietGAP và sử dụng hoàn toàn phân hữu cơ sinh học thay cho phân hóa học, vườn bưởi da xanh của ông Mười Một lúc nào cũng cho trái đều, chất lượng vượt hẳn trước kia. Tuy nhiên, ông vẫn còn nỗi lo lớn nếu không có kênh phân phối riêng thì sản phẩm hữu cơ dễ bị hòa chung với hàng thường, giảm giá trị thực sự.

Anh Trần Minh Bửu ở xã An Phú, tỉnh An Giang chọn con đường thử thách lớn hơn khi chi hàng tỷ đồng đầu tư nhà màng để trồng dưa lưới hữu cơ. Những ngày đầu anh mất ăn, mất ngủ vì trái không đạt yêu cầu, thậm chí có năm phải chấp nhận thất bại để nghiên cứu lại. Anh kể, để cho ra một sản phẩm chuẩn hữu cơ, đôi khi phải mất 1 - 2 năm thử nghiệm mới cho kết quả bước đầu. Nhưng đã chọn thì phải kiên trì, bởi nông nghiệp hữu cơ tuy khó nhưng lợi ích về lâu dài rất lớn.

Giờ đây, sản phẩm của anh Bửu đã có liên kết tiêu thụ ổn định với doanh nghiệp, giúp anh yên tâm mở rộng diện tích. Anh khẳng định, cái tâm của người sản xuất nông nghiệp hữu cơ là không được phép gian dối với khách hàng và bản thân mình. Sản phẩm làm ra phải tuyệt đối an toàn để giữ chữ tín, làm ăn lâu dài. Có vậy thị trường mới chấp nhận và mở ra con đường phát triển cho dưa lưới hữu cơ.

Chi phí giảm hơn 20%, lợi nhuận tăng 15%

Theo bà Phạm Thị Minh Hiếu, Chi cục trưởng Chi cục Trồng trọt và Bảo vệ thực vật TP Cần Thơ, người tiêu dùng hiện nay ngày càng quan tâm đến nông sản an toàn, ưu tiên sản phẩm hữu cơ. Đây chính là động lực để nông nghiệp ĐBSCL vươn lên khẳng định vị thế.

Dù còn nhiều khó khăn về vốn, kỹ thuật đối với nông dân, nhưng đây là hướng đi không thể khác. Sản phẩm hữu cơ đáp ứng tiêu chí vệ sinh an toàn thực phẩm, giúp nâng cao hình ảnh và thương hiệu nông sản Việt Nam trên thị trường quốc tế.

Hiện Cần Thơ đã bước đầu hình thành các khu sản xuất tập trung theo chuẩn hữu cơ. Dù diện tích chưa lớn nhưng các mô hình này đang giúp nông dân thay đổi tư duy từ sản xuất nhỏ lẻ sang sản xuất gắn với thị trường, chú trọng chất lượng hơn số lượng.

Một minh chứng điển hình là tại HTX Nhãn Nhơn Nghĩa (Cần Thơ) gồm 29 thành viên, trồng hơn 22,5 ha nhãn Ido. Giống nhãn này ít sâu bệnh, cho trái quanh năm, năng suất, chất lượng trái cao.

Ông Phạm Văn Lơ, Giám đốc HTX chia sẻ, hơn 2 năm qua, HTX áp dụng quy trình VietGAP. Trước kia chi phí sản xuất cao vì bà con chỉ sử dụng phân, thuốc hóa học. Được ngành nông nghiệp địa phương quan tâm và động viên chuyển sang sản xuất nhãn VietGAP, theo hướng hữu cơ, 5 năm nay các thành viên HTX đều chỉ sử dụng các sản phẩm phân, thuốc hữu cơ sinh học cùng các giải pháp canh tác tiên tiến, vừa tiết kiệm được chi phí, vừa bảo đảm sản phẩm an toàn, cải thiện chất lượng môi trường.

Theo ông Lơ, việc giảm hóa chất có thể giúp hạ hơn 20% chi phí sản xuất. Vụ nhãn vừa rồi, sau khi tính toán, HTX đạt lợi nhuận khoảng 200 triệu đồng/ha, cao hơn 10 - 15% so với trước. “Quan trọng là sản phẩm được khách hàng tin dùng, đó mới là nền tảng để HTX phát triển lâu dài”, ông Lơ phấn khởi.

Không chỉ HTX, những nông dân trẻ cũng mạnh dạn thử sức với nông nghiệp theo hướng hữu cơ. Anh Nguyễn Văn Phong, chủ trang trại Cần Thơ Farm chia sẻ: “Hai năm đầu tôi chỉ mong hòa vốn, nhưng mình làm vì sức khỏe gia đình, cộng đồng nên quyết tâm theo đuổi. Đến nay sản phẩm bắt đầu được thị trường đón nhận, tôi mới thấy công sức bỏ ra được đền đáp”.

Anh Phong cho rằng, diện tích đất nông nghiệp ở đô thị ngày càng thu hẹp, nông dân buộc phải đi theo hướng công nghệ cao, hữu cơ mới mong có lợi nhuận. Tuy nhiên, khó khăn lớn nhất là vốn đầu tư và đầu ra. “Sản xuất hữu cơ không thể làm ồ ạt như trước mà phải làm từ từ, đi từng bước chắc chắn để xây dựng thương hiệu. Có niềm tin của thị trường thì mới thành công lâu dài với các sản phẩm nông nghiệp hữu cơ”, anh chia sẻ.

Cần doanh nghiệp làm cầu nối

Theo ông Phạm Văn Quỳnh, nguyên Giám đốc Sở NN-PTNT TP Cần Thơ (nay là Sở Nông nghiệp và Môi trường TP Cần Thơ), để nông nghiệp hữu cơ phát triển bền vững, không thể thiếu vai trò của doanh nghiệp. Ông phân tích: Nông dân có sản phẩm sạch nhưng nếu không có doanh nghiệp bao tiêu, xây dựng thương hiệu, kết nối thị trường thì rất khó tồn tại. Nhà nước cần có chính sách hỗ trợ doanh nghiệp đầu tư vào lĩnh vực này, từ vốn vay ưu đãi đến quỹ đất sạch để sản xuất.

Ông cũng đề xuất cần khuyến khích doanh nghiệp đầu tư vào sản xuất phân hữu cơ, vi sinh, thuốc sinh học để tạo nguồn cung bền vững. Khi có sự tham gia của doanh nghiệp, chuỗi giá trị nông nghiệp hữu cơ mới được hình thành, đảm bảo đầu ra và nâng cao vị thế sản phẩm trên thị trường.

Thực tế cho thấy, hành trình làm nông nghiệp hữu cơ không chỉ là câu chuyện lợi nhuận mà còn là cam kết về sức khỏe và trách nhiệm với môi trường. Từ lão nông Nguyễn Văn Mười Một đến những nông dân trẻ như Trần Minh Bửu, Nguyễn Văn Phong..., tất cả đều có chung mong ước: sản phẩm làm ra thật sự sạch, được thị trường đón nhận, tạo sinh kế ổn định và góp phần đưa nông nghiệp quê hương vươn xa.