Làm nông nghiệp hữu cơ phải đi đường dài, không phải đi nhanh

Đó là câu nói mà trong suốt buổi trò chuyện ông Võ Thành Dũng, chủ Trại rau hữu cơ Út Dũng (xã An Nhơn Tây, TP.HCM) nhắc đi nhắc lại nhiều lần. Khuôn mặt ông rạng rỡ khi chia sẻ về những thành quả gây dựng được nhờ kiên trì bám trụ với nông nghiệp hữu cơ.

Ba giá trị cốt lõi

Dẫn chúng tôi tham quan trại rau với những rau xanh mướt đang vươn mình đầy sức sống, kỹ sư nông nghiệp Võ Thành Dũng cho biết, ông từng công tác tại trung tâm nghiên cứu khoa học về lâm nghiệp rồi Trung tâm Khuyến nông TP.HCM. Quãng thời gian làm khuyến nông đã nuôi dưỡng trong ông niềm tin “chỉ có con đường hữu cơ mới thật sự bền vững”.

“Ngày ấy, nói đến hữu cơ nhiều người chưa tin. Nhưng tôi quyết tâm tìm tòi, nghiên cứu sách vở, tham khảo qua internet để áp dụng phù hợp vào thực tế của trang trại với mong muốn tạo ra những sản phẩm hữu cơ có giá phù hợp cho người tiêu dùng”, ông Dũng kể.

Bài liên quan

GC Food kiến tạo chuỗi nông nghiệp xanh

Ở tuổi 60, ông về hưu và làm Phó Giám đốc kỹ thuật Hợp tác xã Trường Thịnh, bắt đầu hành trình trồng rau hữu cơ. Lo ngại chất lượng sản phẩm khó đảm bảo vì quy trình chưa được công nhân tuân thủ nghiêm ngặt, ông quyết định chọn con đường khó hơn, đó là về xã An Nhơn Tây (TP.HCM) thuê đất, trực tiếp điều hành toàn bộ quy trình để tạo ra sản phẩm organic đúng nghĩa.

Năm 2021, ông chính thức thành lập Trại rau hữu cơ Út Dũng (xã An Nhơn Tây). Con đường làm nông nghiệp hữu cơ gian nan hơn ông tưởng. Những năm đầu chỉ để “gột rửa” đất khỏi hóa chất, kim loại nặng và cải tạo đất. Đến năm 2023, trại được cấp chứng nhận theo TCVN 11041 (tiêu chuẩn nông nghiệp hữu cơ giai đoạn 2023 - 2025) và đã tái chứng nhận cho giai đoạn 2025 - 2027.

Tuy nhiên, khó khăn mới lại xuất hiện, đó là vấn đề tiếp cận thị trường. “Người dân quen ăn rau rẻ, trong khi rau hữu cơ chi phí cao, giá bán tất yếu cũng cao hơn. Nếu họ không mua thì nông dân sao trụ được?”, ông Dũng trăn trở.

Giải pháp duy nhất lúc ấy không còn con đường nào khác là ông tự mang rau đi khắp ngõ phố, đến các phiên chợ quê, gõ cửa từng nhà để giới thiệu sản phẩm, điều chỉnh giá theo từng tệp khách hàng và kể câu chuyện nguồn gốc sản phẩm để người mua hiểu vì sao rau hữu cơ đáng giá. Dần dần, thương hiệu rau hữu cơ Út Dũng được người tiêu dùng biết đến. Nhờ tham gia các hội chợ, tuần lễ kết nối của Sở Nông nghiệp và Môi trường TP.HCM, Hội Nông dân TP.HCM, UBND xã…, sản phẩm của ông ngày càng được lan tỏa rộng rãi.

Qua nhiều năm thực hành, ông Dũng đúc kết nông nghiệp hữu cơ mang lại ba giá trị cốt lõi. Đó là đất ngày càng màu mỡ, giảm dần chi phí phân bón; nông dân không còn phải tiếp xúc với hóa chất độc hại từ thuốc trừ sâu, phân bón hóa học; người tiêu dùng được sử dụng sản phẩm an toàn tuyệt đối, không lo dư lượng độc hại.

“Đó là lý do tôi gắn bó với nông nghiệp hữu cơ dù thời gian đầu thua lỗ nặng. Hữu cơ không phải đi nhanh, mà là đi đường dài. Nông dân phải thật sự đam mê, kiên nhẫn và chịu khổ mới bám trụ được”, ông Dũng thẳng thắn nói.

Lấy đất làm gốc

Theo ông Võ Thành Dũng, để trụ lại với nông nghiệp hữu cơ, nông dân cần bốn yếu tố: đất đai ổn định, vốn đủ mạnh cho chặng đường dài, kiến thức nông nghiệp, đặc biệt là công nghệ sinh học và cuối cùng là kết nối thị trường.

“Nông dân không cần biết quá nhiều, nhưng phải biết cải tiến công nghệ, quy trình chế biến dung dịch dinh dưỡng sinh học để áp dụng vào canh tác, giúp giảm chi phí. Khi đó, rau hữu cơ mới đủ sức cạnh tranh. Chỉ khi giá cả hợp lý, sản phẩm hữu cơ mới không còn là đặc sản của số ít mà trở thành lựa chọn của số đông”, ông nhấn mạnh.

Hiện nay, trại rau Út Dũng rộng 1 ha, trong đó 8.000 m² đã có nhà lưới, sản xuất 13 loại rau như xà lách, cải bó xôi, cái ngồng, cải thìa, cải ngọt, cải bẹ xanh... Ông cho rằng, thị trường không thể chỉ có một vài loại rau mà phải đa dạng mới đáp ứng nhu cầu phong phú của người tiêu dùng đô thị.

Trong canh tác, quy trình trồng rau hữu cơ thoạt nhìn không khác nhiều so với vô cơ, nhưng điều làm nên sự khác biệt chính là triết lý lấy đất làm gốc.

Trước mỗi vụ mới, ông Dũng không vội vã gieo trồng ngay mà cho đất nghỉ, phơi ải, xử lý nấm bệnh và ấu trùng sinh vật hại. Khi đất khỏe, cây trồng cũng khỏe, vươn lên tự nhiên và ít sâu bệnh. Cây con được ươm cẩn thận trong khay 10 - 15 ngày mới đưa xuống luống, sau khoảng 30 - 35 ngày đã có thể thu hoạch. Trung bình mỗi hecta rau hữu cơ cho thu hoạch 4 - 5 tấn/tháng với giá bán khoảng 35.000 đồng/kg, cao hơn rau thường khoảng 30%.

Rau hữu cơ có thể không mướt mắt, không bóng bẩy như rau vô cơ nhưng đổi lại là sự an tâm tuyệt đối. Người tiêu dùng giờ đây không chỉ ăn no mà còn muốn “ăn xanh - ăn sạch”, và chính thói quen ấy đang mở lối cho nông sản hữu cơ ngày càng được ưa chuộng, kể cả ở thị trường xuất khẩu.

Trong bối cảnh Việt Nam cam kết Net Zero vào năm 2050, từng luống rau hữu cơ không chỉ mang lại bữa ăn an toàn mà còn góp phần giảm phát thải, giữ gìn đất đai, nguồn nước, tạo ra hệ sinh thái xanh. Mỗi bó rau hữu cơ đến tay người tiêu dùng hôm nay là kết tinh tâm huyết của nông dân và cũng là lời nhắn gửi về một tương lai xanh, bền vững.

Chính nhờ tư duy này, rau Út Dũng đã có chỗ đứng trên thị trường. Đặc biệt, nhiều hệ thống siêu thị trên địa bàn TP.HCM rất thích rau hữu cơ Út Dũng, thế nhưng khó khăn lớn nhất vẫn là vốn. Siêu thị cần nguồn cung dồi dào, ổn định, trong khi ông chưa đủ lực để mở rộng sản xuất. Ông Út Dũng kỳ vọng thời gian tới có thể vay vốn từ Quỹ hỗ trợ nông dân cũng như sự hỗ trợ của chính quyền địa phương để nhân rộng mô hình, thậm chí hình thành vùng chuyên canh hữu cơ tại An Nhơn Tây.

“Hữu cơ không chỉ là triết lý canh tác mà còn là con đường thoát nghèo, vươn lên làm giàu. Nông dân nào cũng có đất, nếu biết liên kết với những đơn vị có thương hiệu và quy trình chuẩn, sẽ dễ dàng sản xuất”, ông Dũng khẳng định.

Thực tế, sau nhiều năm lỗ triền miên, trại rau bắt đầu khởi sắc. “Tôi sẵn sàng chuyển giao kỹ thuật và bao tiêu sản phẩm cho các hộ muốn làm nông nghiệp hữu cơ để cùng chung tay biến An Nhơn Tây thành vùng chuyên canh rau hữu cơ, sản xuất tuần hoàn khép kín”, ông Dũng nói.

Trại rau hữu cơ Út Dũng là một trong những mô hình điểm của xã An Nhơn Tây, phù hợp với hướng đi của ngành nông nghiệp TP.HCM nhằm tạo ra thực phẩm an toàn cho người tiêu dùng, từng bước xây dựng nền nông nghiệp đô thị sinh thái, hiện đại và bền vững.