Hợp tác xã sở hữu 200 hecta hồ tiêu đạt chuẩn hữu cơ quốc tế

Hiện nay, các phẩm hồ tiêu Hoàng Nguyên đã có chứng nhận OCOP 3 sao, đạt tiêu chuẩn hữu cơ Châu Âu do tổ chức Control Union Vietnam Hà Lan tại Việt Nam thẩm định, cấp chứng nhận và tiêu chuẩn hữu cơ Mỹ (USDA), Nhật Bản (JAS).

Chọn hướng đi đúng ngay từ đầu

Thành lập năm 2018, HTX Nông nghiệp Thương mại hữu cơ Hoàng Nguyên (HTX Hoàng Nguyên, xã Thuận Hà, huyện Đắk Song, Đắk Nông cũ) ban đầu chỉ có 35 thành viên. Sau 7 năm thành lập, hiện HTX đã có hơn 200 thành viên, diện tích hồ tiêu 986 ha, trong đó gần 200 ha đạt chứng nhận hữu cơ.

Nhờ đạt chất lượng cao, ổn định, lại biết chủ động liên kết với các doanh nghiệp chế biến, xuất khẩu nên các sản phẩm hồ tiêu của HTX luôn có đầu ra ổn định, giá bán cao hơn nhiều so với các sản phẩm canh tác truyền thống trên thị trường. Nhờ vậy, số thành viên HTX ngày càng tăng.

“Đắk Nông (cũ) và các tỉnh Tây Nguyên có lợi thế lớn về thổ nhưỡng, thời tiết, rất phù hợp phát triển cây hồ tiêu. Vì thế các tỉnh này có diện tích hồ tiêu rất lớn. Nguồn cung lớn đã tạo ra môi trường cạnh tranh, muốn phát triển bền vững và sản phẩm đạt giá trị cao, không có con đường nào khác là phải làm ra sản phẩm chất lượng cao, có chứng nhận. Vì thế ngay từ khi mới thành lập, HTX đã đặc biệt chú trọng đầu tư vào tri thức cho nông dân nhằm canh tác khoa học, bài bản, nâng cao giá trị sản phẩm.

HTX xác định điểm đến là các thị trường khó tính như Châu Âu, Mỹ, Nhật. Các nước này yêu cầu kiểm soát nghiêm ngặt chất lượng sản phẩm, áp dụng đúng các quy trình đảm bảo an toàn vệ sinh thực phẩm. Khi sản phẩm của HTX vào được các thị trường này coi như một lời khẳng định về chất lượng sản phẩm, góp phần đưa thương hiệu hồ tiêu Đắk Nông vươn ra thế giới”, bà Trần Thị Thu, Giám đốc HTX Hoàng Nguyên cho biết.

Trước khi thành lập HTX Hoàng Nguyên, bà Thu đã có nhiều năm làm mô hình sản xuất hồ tiêu theo quy trình hữu cơ. Sản phẩm được các doanh nghiệp thu mua xuất khẩu với giá cao. Nhờ giá cao, đầu ra ổn định, bà Thu được nhiều người tìm đến học hỏi. Đó là tiền đề thuận lợi để HTX Hoàng Nguyên ra đời.

Ban đầu HTX chỉ có 35 thành viên, đều là những người tâm huyết và có chút “vốn liếng” kiến thức về canh tác hồ tiêu hữu cơ. Nhờ vậy, HTX hoạt động khá trơn tru. Chỉ sau 2 năm thành lập, các sản phẩm hồ tiêu đã đạt chất lượng cao dù chưa làm chứng nhận. Sau vài năm canh tác đúng quy trình hữu cơ, sản phẩm tiêu của nhiều thành viên HTX đã chính thức được cấp chứng nhận hữu cơ, bán với giá cao. Từ đây, nhiều nông hộ khác bắt đầu tìm hiểu và đăng ký tham gia HTX.

“Để lan tỏa các mô hình nông nghiệp hữu cơ, chúng tôi vận động các hộ quanh vùng, mời họ đi tham quan các vườn đạt chuẩn, khi tận mắt chứng kiến những lợi ích thiết thực từ mô hình mang lại, họ hào hứng ngay. Nhưng khi thành viên HTX tăng lên, rất nhiều hộ chưa có kiến thức nền về canh tác hữu cơ nên chùng tôi vất vả hơn, thường xuyên tổ chức các lớp tập huấn, cung cấp tài liệu cho họ, người đi trước có kinh nghiệm cầm tay chỉ việc cho người mới”, bà Thu chia sẻ.

Song song đó, HTX thành lập bộ phận hướng dẫn kỹ thuật và ban kiểm soát môi trường, hướng dẫn các hộ thành viên sản xuất đúng quy trình, “nói không” với phân, thuốc hoá học, thay vào đó sử dụng các chế phẩm sinh học thân thiện với môi trường.

Đa lợi ích từ canh tác thuận tự nhiên

Ông Lê Đình Hùng ở xã Trường Xuân, thành viên HTX Hoàng Nguyên có vườn tiêu 3 ha đã đạt chuẩn hữu cơ mấy năm liên tục do tổ chức Control Union Vietnam Hà Lan tại Việt Nam thẩm định.

Ông Hùng cho biết, để đạt được tiêu chuẩn hữu cơ Châu Âu, ngoài việc tuân thủ quy trình canh tác chuẩn còn phải chú ý các tác động ngoại cảnh không mong muốn. “Vườn của mình canh tác đúng quy trình hữu cơ nhưng vườn bên cạnh hoặc gần đó canh tác truyền thống thì rất có thể vườn của mình bị nhiễm chéo. Ví dụ bên cạnh có vườn canh tác hoá học, khi họ phun xịt, bón phân có thể nhiễm sang vườn của mình theo gió hoặc thẩm thấu xuống nguồn nước ngầm, dẫn đến có thể có những tiêu chí hữu cơ không đạt. Vì thế phải nắm được quy luật này để phòng ngừa trước”, ông Hùng nói.

Cách ngăn ngừa nguy cơ nhiễm chéo của ông Hùng là tạo vành đai bảo vệ, ngăn gió, nước ô nhiễm xung quanh (nếu có) vào khu vực canh tác hữu cơ bằng các loại cây lâu năm như bơ, đu đủ, mít. Nhờ cách làm này, 4 năm liên tục vườn tiêu của ông Hùng luôn đạt chuẩn hữu cơ.

Vườn tiêu của ông Hùng canh tác thuận tự nhiên bằng chế phẩm sinh học IMO. Các chất trung, vi lượng như đạm, lân, kali được chiết xuất từ đạm cá, chuối, bơ (kali), lân từ lá lốt. Ông Hùng chỉ mua cá tạp về ủ lấy đạm, còn các chất khác đều ngâm ủ từ các loại trái cây có sẵn trong vườn.

Ông Hùng cho biết, canh tác hữu cơ chi phí thấp hơn hóa học, mỗi ha tiết kiệm được khoảng 20 triệu đồng. Nhưng làm hữu cơ cần nhiều công hơn, tỉ mỉ hơn. Nếu đạt chuẩn, tiêu thành phẩm sẽ có giá cao hơn thị trường từ 25 - 30%.

Cách vườn tiêu của ông Hùng không xa là vườn tiêu xen cà phê của ông Nguyên văn Thành. Mới tham gia HTX Hoàng Nguyên năm thứ 3, vườn của ông Thành đã được thẩm định 1 lần nhưng chưa đạt chuẩn hữu cơ. Mặc dù vậy, giá tiêu của ông cũng được HTX thu mua cao hơn thị trường. Ông Thành cho biết, tham gia HTX 2 năm, ông đã nắm khá rõ quy trình canh tác hữu cơ và tin tưởng vụ này sẽ đạt chuẩn.

“Lúc trước tôi canh tác hoá học, cứ mua phân, thuốc ngoài đại lý về bón, phun xịt. Còn bây giờ tôi trị sâu bệnh bằng hỗn hợp các chất cay, đắng, chát được ngâm ủ từ tỏi, ớt, gừng, riềng… Tham gia HTX tôi mới hiểu hệ sinh thái tự nhiên là phải có nhiều loài côn trùng, cây cỏ dại, vì loài này nuôi loài kia. Có loài côn trùng gây hại cho cây, nhưng cũng có loài khác diệt côn trùng gây hại.

Hoặc như cỏ dại cũng có công dụng giữ ẩm, hạn chế rửa trôi, nhất là ở những địa hình dốc, đồng thời tạo môi trường cho côn trùng phát triển như giun, dế, kiến... Nếu đất không có cỏ che phủ sẽ rất khô, không giữ được côn trùng có ích”, ông Thành nói.

“Ngoài lợi nhuận cao, canh tác hữu cơ còn mang lại nhiều lợi ích khác, đó là bảo vệ sức khoẻ cho mình, cho cộng đồng, đất được cải tạo tơi xốp hơn, tăng khả năng giữ nước và thoát nước, tăng các chủng loài vi sinh vật có ích trong đất, nâng cao sức sống của rễ cây, hạn chế mầm bệnh gây hại trong đất”, ông Lê Đình Hùng phân tích.