Hành trình làm chè hữu cơ của ông chủ thương hiệu trà Cozy

Là doanh nghiệp tiên phong chuyển hướng làm nông nghiệp hữu cơ trong ngành chè, ông Đoàn Anh Tuân - Giám đốc Công ty TNHH Thế Hệ Mới – CEO của thương hiệu trà Cozy chia sẻ: Ngành chè muốn phát triển, nâng cao lợi thế cạnh tranh chắc chắn phải xây dựng thị trường cho sản phẩm chè hữu cơ.

Theo ông Tuân, Việt Nam là 1 trong 5 quốc gia nguyên sản của cây chè trên thế giới cùng với Trung Quốc, Lào, Thái Lan, Myanmar và Ấn Độ. Cây chè không chỉ tạo sinh kế cho người dân mà còn là nét văn hóa đặc sắc của hàng triệu người Việt. Tuy nhiên, nút thắt và rào cản lớn nhất của ngành hàng chè Việt Nam là tư duy manh mún, vùng nguyên liệu hạn chế, chất lượng sản phẩm thấp, chưa được đầu tư tương xứng, thiếu lợi thế cạnh tranh…

Suốt quá trình dài ngành chè Việt Nam vì mục tiêu năng suất, sản lượng nên đã tập trung canh tác bằng phân bón, thuốc BVTV hóa học, dẫn đến đất đai bị bóc lột, môi trường bị ảnh hưởng cũng như chất lượng chè luôn ở mức báo động.

Nhận diện được “căn bệnh” của ngành chè, mặc dù đã trở thành Thương hiệu quốc gia từ hơn 20 năm trước, tuy nhiên Cozy luôn tìm kiếm những sản phẩm có thể đáp ứng được nhu cầu ngày càng cao của người tiêu dùng và sản phẩm hữu cơ là chiến lược phát triển cấp thiết.

“Chúng tôi nhận thấy người tiêu dùng Việt Nam và thế giới ngày càng có xu hướng sử dụng sản phẩm nông nghiệp an toàn và ngành chè không nằm ngoài xu hướng đó bởi đây không chỉ là vấn đề sức khỏe mà còn là vấn đề môi trường, yêu cầu canh tác bền vững, đảm bảo môi trường an lành cho hiện tại và mai sau.

Với vị thế của doanh nghiệp sản xuất trà hàng đầu Việt Nam và ít nhiều đã định vị được thương hiệu trên bản đồ ngành hàng chè trên thế giới, Cozy đặt quyết tâm phải trở thành doanh nghiệp tiên phong chuyển hướng sang làm nông nghiệp hữu cơ”, ông Đoàn Anh Tuân cho biết.

Cozy bắt đầu làm nông nghiệp hữu cơ từ năm 2015 - thời điểm khái niệm nông nghiệp hữu cơ đối với nhiều người vẫn còn xa lạ. Ban đầu là 15 ha trà hữu cơ tại đồi chè ở Phú Hộ (tỉnh Phú Thọ), đến năm 2018, Cozy được cấp chứng nhận hữu cơ với diện tích này và từng bước mở rộng diện tích sang nhiều địa phương khác.

Đó là một hành trình hết sức gian nan, vất vả. Ông Đoàn Anh Tuân chia sẻ: "Gian nan nhất là tìm đất đủ tiêu chuẩn sản xuất chè hữu cơ, tạo vùng đệm cách ly với các khu vực xung quanh để tránh nhiễm chéo.

Tại Phú Hộ, diện tích trồng chè trước đây người dân trồng cây lâm nghiệp, chưa sử dụng nhiều phân bón, thuốc BVTV, thuốc diệt cỏ… nhưng Cozy vẫn phải gợt bỏ lớp đất mặt và cải tạo một lớp đất trồng mới hoàn toàn. Phải mất 2 - 3 năm chúng tôi dùng phân xanh, phân hữu cơ vi sinh tích cực cải tạo thì mới có được đất trồng vừa đạt hữu cơ vừa đủ dinh dưỡng cho cây. Ngoài ra hàng năm đều phải bổ sung bã chè, trà phế phẩm vào đất để tạo mùn, duy trì môi trường cho vi sinh vật có lợi giúp cây trồng phát triển.

Những năm đầu tiên khi môi trường vườn chưa thực sự sinh thái, sâu bệnh phát triển rất mạnh, tưởng chừng phải bỏ cuộc. Tuy nhiên với nỗ lực, quyết tâm cao độ, chúng tôi đã huy động cán bộ, công nhân đi bắt sâu bằng biện pháp thủ công để không phải sử dụng bất kỳ hóa chất nào. May mắn sau mấy năm môi trường đã cân bằng, thu hút các loại chim, ếch về sống và sâu bệnh đã chấm dứt".

Vượt qua những khó khăn về vùng nguyên liệu, công nghệ chế biến, cạnh tranh thị trường, đến nay Cozy trở thành thương hiệu chè lớn nhất Việt Nam với hơn 4.500 ha nguyên liệu theo chuỗi khép kín trên khắp cả nước. Sản phẩm trà Cozy đã xuất khẩu đến hơn 60 quốc gia và dễ dàng thâm nhập vào những thị trường khó tính nhất.

“Khi chúng tôi giới thiệu sản phẩm chè hữu cơ đến khách hàng quốc tế, đã cảm nhận rõ sự ngưỡng mộ và trân trọng của họ, nhờ đó vị thế của Cozy nói riêng và chè Việt nói chung ngày càng được nâng cao”, CEO Cozy phấn khởi.

Theo ông Đoàn Anh Tuân, nông nghiệp hữu cơ là xu thế tất yếu, nhất là đối với ngành chè. Để ngành chè nói riêng và nông nghiệp Việt Nam nói chung phát triển bền vững, điều quan trọng là phải xây dựng và hình thành được thị trường cho sản phẩm nông nghiệp hữu cơ.

“Đời sống ngày càng phát triển, nhu cầu sử dụng sản phẩm hữu cơ sẽ càng lớn, đồng nghĩa với thị trường sẽ thuận lợi hơn. Điều quan trọng là chúng ta cần tiếp tục truyền thông để mở rộng nhu cầu, phải xây dựng được niềm tin cho người tiêu dùng rằng sản phẩm thực sự hữu cơ, giá cả của sản phẩm hữu cơ cũng không thế vượt nhiều lần so với sản phẩm thông thường”, ông Đoàn Anh Tuân khẳng định.

Ngành nông nghiệp và môi trường đặt mục tiêu đến năm 2030, diện tích trồng chè cả nước ổn định khoảng 120 - 125 nghìn ha, trong đó vùng Trung du miền núi phía Bắc khoảng 98 - 100 nghìn ha, vùng Bắc Trung Bộ khoảng 10 - 12 nghìn ha, vùng Tây Nguyên khoảng 8 - 10 nghìn ha…

Song song với giải pháp áp dụng đồng bộ tiến bộ khoa học kỹ thuật mới như trồng cây che bóng, tưới nước tiết kiệm, cơ giới hóa khâu đốn, thu hoạch búp chè, sử dụng đúng thuốc bảo vệ thực vật..., mục tiêu đến năm 2030, diện tích chè áp dụng quy trình sản xuất GAP và tương đương đạt khoảng trên 70%, được cấp mã số vùng trồng đạt trên 70%.

Phân tích những mục tiêu nói trên, ông Đoàn Anh Tuân kiến nghị: Cần phải có một chương trình quốc gia cho ngành chè, nhất là chính sách rõ ràng để phát triển chè hữu cơ, bởi đó là giải pháp tăng giá trị, tăng sức cạnh tranh cho chè Việt trong thời gian tới. Sẽ đến một ngày thế giới nhắc đến chè Việt Nam giống như cà phê của Brazil, cá hồi của Na Uy - những thương hiệu nổi tiếng toàn cầu.