Đồng bộ các giải pháp để cứu vùng lúa – rươi ven biển Hải Phòng

Biến đổi khí hậu (BĐKH) đang diễn biến phức tạp, gây ra những thách thức chưa từng có cho sản xuất nông nghiệp ở vùng ven biển Hải Phòng. Đặc biệt, tình trạng xâm nhập mặn gia tăng đang đe dọa nghiêm trọng mô hình sản xuất lúa - rươi độc đáo, vốn được mệnh danh là "mỏ vàng" mang lại giá trị kinh tế cao cho địa phương. Mô hình lúa - rươi cho phép thu hoạch đồng thời hai đặc sản có giá trị kinh tế lớn, nhưng nay đứng trước nguy cơ bị xóa sổ nếu không có giải pháp ứng phó kịp thời và hiệu quả.

Theo thống kê, khoảng gần 2.300 ha đất nông nghiệp ở Hải Phòng đã bị ảnh hưởng trực tiếp bởi xâm nhập mặn. Đáng báo động là những năm gần đây, khoảng 400 ha đã bị thất thu hoàn toàn, đặc biệt trong vụ xuân khi độ mặn tăng cao đột biến. Điều này không chỉ gây thiệt hại về sản lượng mà còn làm giảm năng lực sản xuất nông nghiệp bền vững của toàn vùng.

“Chỉ khi có sự đồng bộ và quyết tâm cao, mô hình lúa – rươi của Hải Phòng mới có thể vượt qua thách thức, tiếp tục phát triển và khẳng định vị thế đặc biệt của mình”, bà Vũ Thị Lan Hương khẳng định.

Bà Vũ Thị Lan Hương, Phó Chi cục trưởng Chi cục Trồng trọt và Bảo vệ thực vật Hải Phòng cho biết, những tác động trực tiếp và nặng nề do BĐKH gây ra cho các vùng lúa – rươi như Tiên Lãng, Vĩnh Bảo và Kiến Thụy đã ảnh hưởng đến năng suất, sản lượng cũng như giá trị kinh tế của bà con nông dân và sản xuất nông nghiệp của Thành phố.

Trước thực trạng này, Chi cục Trồng trọt và Bảo vệ thực vật Hải Phòng đã xác định chủ động thích ứng và ứng dụng khoa học kỹ thuật là yếu tố đầu tiên và chiến lược. Các giải pháp đang được triển khai một cách toàn diện, bao gồm chuyển đổi cơ cấu cây trồng, nâng cấp hạ tầng thủy lợi, tăng cường quản lý môi trường và thúc đẩy ứng dụng tiến bộ khoa học công nghệ.

Về chuyển đổi cơ cấu cây trồng, đối với những vùng có nguy cơ xâm nhập mặn cao, Chi cục khuyến nghị chuyển đổi sang nuôi trồng thủy sản với các đối tượng nuôi phù hợp, có khả năng chịu mặn tốt nhằm duy trì và nâng cao hiệu quả kinh tế.

"Song song đó, các chương trình cải tạo đất lúa được đẩy mạnh, tập trung vào cải tạo đất bằng phân hữu cơ và thuốc sinh học. Phương pháp này giúp giảm thiểu ảnh hưởng tiêu cực của mặn lên đất, tạo điều kiện thuận lợi hơn cho sự phát triển của cây lúa và rươi, đồng thời bảo vệ môi trường sinh thái độc đáo của vùng", bà Hương chia sẻ.

Cũng theo bà Vũ Thị Lan Hương, việc nâng cấp hạ tầng thủy lợi và quản lý môi trường cũng là công tác trọng tâm. Các công trình thủy lợi cần được duy tu, bảo dưỡng định kỳ để trữ nước ngọt, ngăn chặn nước mặn xâm nhập và chủ động điều tiết tưới tiêu, thau chua rửa mặn. Đối với các vùng ngoài đê, nơi hệ thống thủy lợi còn nhiều hạn chế, Chi cục ưu tiên xây dựng các hệ thống đê bao, bờ vùng, bờ thửa kiên cố để ngăn mặn từ bên ngoài và trữ nước ngọt với độ mặn dưới 5 phần nghìn cho sản xuất.

Trong quản lý môi trường, Chi cục đã phối hợp với các địa phương và cơ quan chuyên môn để chuyển giao các giải pháp duy trì môi trường sinh thái ao đầm, hướng dẫn kỹ thuật lấy nước, tháo nước hợp lý. Đặc biệt, việc phối hợp chặt chẽ với Đài Khí tượng Thủy văn Thành phố là rất quan trọng để nắm bắt thông tin chính xác về thủy triều, độ mặn của nước, từ đó giúp bà con nông dân chủ động lấy nước vào đồng phù hợp để sản xuất hiệu quả nhất. Sự đồng bộ trong vận hành các công trình thủy lợi, đặc biệt là các cống điều tiết là yếu tố then chốt để kiểm soát dòng chảy, đảm bảo nguồn nước ngọt cho sản xuất.

Cũng theo bà Vũ Thị Lan Hương, mặc dù các giải pháp đang được triển khai mạnh mẽ, vẫn còn những thách thức nhất định. Đơn cử như việc cập nhật và chuyển giao thông tin, tiến bộ kỹ thuật gặp khó khăn ở những xã thiếu cán bộ chuyên môn về nông nghiệp. Các xã, phường mới sáp nhập có diện tích rộng lớn, bao gồm nhiều vùng với độ mặn khác nhau, đòi hỏi sự hiểu biết sâu sắc về thổ nhưỡng và sự chủ động của cán bộ phụ trách nông nghiệp địa phương.

Trong bối cảnh BĐKH ngày càng phức tạp, việc phát triển nông nghiệp thông minh và chuyển đổi số được xem là hướng đi tất yếu. Bà Hương khuyến khích bỏ dần sản xuất truyền thống để chuyển sang các mô hình sản xuất hiện đại hơn, ứng dụng công nghệ cao nhằm nâng cao chất lượng đất, chất lượng sản phẩm và thích ứng bền vững với những thay đổi của môi trường.

Để bảo vệ "mỏ vàng" lúa – rươi và duy trì giá trị đặc sản này, bà Vũ Thị Lan Hương cho rằng cần sự chung tay của rất nhiều bên, trong đó có chính quyền địa phương. Sự phối hợp giữa nông dân, chính quyền, các cơ quan chuyên môn như Chi cục Trồng trọt và Bảo vệ thực vật cùng với ngành thủy lợi và khí tượng thủy văn là chìa khóa để bảo vệ vùng sản xuất nông nghiệp độc đáo của Hải Phòng, không chỉ ở phía đông mà cả phía tây Thành phố trong tương lai”.