Thanh long hữu cơ không lo thừa hàng dội chợ

Kiên trì thanh long hữu cơ

Trong khi nhiều nông dân lao đao vì giá nông sản bấp bênh trước những biến động thị trường, thì một số hợp tác xã (HTX) và nhà vườn ở Tây Ninh vẫn duy trì lợi nhuận ổn định nhờ kiên trì con đường sản xuất sạch, đáp ứng các tiêu chuẩn khắt khe từ những thị trường khó tính.

Bài liên quan

Ấn tượng giống chanh vàng không hạt ‘đẹp mắt, sống khoẻ’

Tại các vùng trồng thanh long như Châu Thành, Tân Trụ, Tầm Du, phần lớn nông dân đã quen với quy trình VietGAP. Tuy nhiên, để nâng cao giá trị và mở rộng thị trường, nhiều hộ tiếp tục chuyển sang sản xuất theo tiêu chuẩn hữu cơ, đáp ứng yêu cầu của các doanh nghiệp xuất khẩu sang Nhật Bản, EU. Nhờ đó, ý thức canh tác ngày càng nâng lên, chất lượng sản phẩm cải thiện rõ rệt, hiệu quả kinh tế bền vững hơn.

Trong số những nông dân đi đầu, ông Trần Hồng Cường ở ấp Long Hưng, xã An Lục Long được xem là người kiên định với nông nghiệp hữu cơ suốt hơn một thập kỷ qua. Từ những ngày đầu nhiều người còn e dè, ông đã xây dựng lộ trình ba giai đoạn: thử nghiệm – khảo nghiệm phân bón – hoàn thiện quy trình. Bằng việc làm trước, chứng minh hiệu quả, ông đã thuyết phục bà con thay đổi cách nghĩ, cách làm.

Theo ông Cường, khó khăn lớn nhất không nằm ở kỹ thuật mà ở thị trường. Nỗi lo không có đầu ra ổn định từng khiến nông dân ngần ngại. Thực tế hơn 12 năm qua cho thấy cây thanh long hữu cơ phát triển tốt, cây khỏe hơn nhờ sử dụng vi sinh đối kháng, tăng sức đề kháng tự nhiên, giảm phụ thuộc vào thuốc hóa học.

“Để chuyển sang sản xuất thanh long hữu cơ đòi hỏi thời gian chuyển đổi từ 6 tháng đến một năm để cây thích nghi. Người trồng có thể bắt đầu bằng việc sử dụng xen kẽ phân hóa học rồi tăng dần tỉ lệ phân hữu cơ theo lộ trình. Khi đi đúng hướng, cây phát triển bền, ít bệnh”, ông Cường chia sẻ.

Về chi phí, nếu tính cả thuê nhân công, giá thành sản xuất thanh long hữu cơ khoảng 12.000 đồng/kg, trong khi giá bán tại vườn đạt 25.000 đồng/kg, lợi nhuận khoảng 50%, cao hơn so với sản xuất hóa học vốn phải gánh thêm chi phí phân bón hóa học, thuốc BVTV phòng trừ sâu bệnh. Đây chính là cơ sở thuyết phục nông dân gắn bó với mô hình hữu cơ.

Tuy nhiên, sự thành công phụ thuộc vào tính kỷ luật. Một hộ làm sai chuẩn, sử dụng chất cấm để giữ trái có thể khiến cả thị trường mất uy tín, mất hợp đồng. Vì vậy, sản xuất hữu cơ đòi hỏi sự trung thực tuyệt đối, tuân thủ hợp đồng, nhất là với thị trường EU – nơi có quy định dư lượng nghiêm ngặt.

Chuyển từ “nông nghiệp năng suất” sang “nông nghiệp kinh tế”

Không dừng lại ở mô hình hộ gia đình, ông Cường còn thành lập HTX Thu Nguyên, tập hợp hơn 100 thành viên với diện tích canh tác trên 100 ha. HTX hoạt động theo nguyên tắc mua chung – bán chung, giúp nông dân bớt phụ thuộc thương lái, hạn chế tình trạng bị ép giá.

Thời gian đầu, phần lớn thành viên vẫn sản xuất theo phương thức truyền thống. Việc chuyển đổi sang hữu cơ không hề dễ dàng, nhưng nhờ sự vận động kiên trì cùng chính sách khuyến khích từ Nhà nước, nhiều hộ đã mạnh dạn thay đổi. Quan trọng nhất là hiệu quả thực tế khi sản phẩm bán được giá cao.

Theo cách nhìn của HTX, đây là bước chuyển từ “nông nghiệp năng suất” sang “nông nghiệp kinh tế”, đầu tư ít, rủi ro thấp nhưng hiệu quả cao. Giá thanh long của HTX hiện đạt từ 20 - 25 nghìn đồng/kg là minh chứng cho giá trị mà mô hình này mang lại.

Khi sản xuất theo hướng hữu cơ, đạt tiêu chuẩn của EU, nhiều doanh nghiệp từ Singapore, Hà Lan đã tìm đến. Hiện HTX cung ứng thanh long cho một công ty tại Tây Ninh nhưng sản lượng chưa đáp ứng đủ nhu cầu. Điều đó cho thấy chỉ cần làm sạch sẽ không sợ thừa hàng dội chợ.

Đặc biệt, để vào thị trường Hà Lan, sản phẩm phải vượt qua từ 500 đến 700 chỉ tiêu kiểm nghiệm, tuyệt đối không tồn dư thuốc lưu dẫn hay hóa học, toàn bộ quy trình bắt buộc theo hướng hữu cơ. Đây là thách thức nhưng đồng thời cũng là cơ hội để nâng chuẩn sản xuất.

HTX Thu Nguyên đã xây dựng quy trình sản xuất từ năm 2011 - 2012, tới năm 2022 mới chính thức ban hành. Hiện khoảng 80% diện tích thanh long của HTX đã sản xuất theo quy trình hữu cơ, 20% kết hợp hóa học trong giai đoạn chuyển đổi. HTX thường xuyên chú trọng "cầm tay chỉ việc”, tập huấn kỹ thuật để đảm bảo nông dân nắm chắc quy trình sản xuất.

HTX còn thành lập ban pháp chế nhằm kiểm soát chặt chẽ, ràng buộc trách nhiệm thành viên. Hộ nào không tuân thủ quy trình sẽ không được thu mua. Cơ chế này vừa là biện pháp kỷ luật, vừa là động lực để bà con sản xuất đúng hướng.

Theo ông Trần Hùng Cường, hành trình làm hữu cơ không thể ngày một ngày hai mà là quá trình thay đổi tận gốc rễ, từ tư duy đến cách làm. Thành công bước đầu cho thấy nông sản hữu cơ không chỉ bảo đảm yếu tố an toàn, đáp ứng thị trường quốc tế mà còn giúp nông dân có lợi nhuận cao, phát triển bền vững, đồng thời góp phần bảo vệ sức khỏe cộng đồng và môi trường.

Kiên trì với con đường canh tác hữu cơ, người trồng thanh long Tây Ninh đang chứng minh rằng nông nghiệp sạch không chỉ là xu thế mà còn là chìa khóa mở ra tương lai cho ngành nông sản Việt Nam trên thị trường toàn cầu