Khi nông dân ‘làm nhà’ cho chanh dây

Năng suất vượt trội

Đã đi khá nhiều vườn chanh dây ở khắp vùng Tây Nguyên, tuy nhiên tôi khá ấn tượng với mô hình làm nhà màng để trồng chanh dây của gia đình chị Trần Thị Thúy ở thôn Thanh Hà 1, xã Ia H’rung, tỉnh Gia Lai.

Vợ chồng chị Thúy trước giờ vốn trồng cà phê kết hợp thu mua cà phê khi đến vụ. Đây là vụ đầu tiên anh chị bước vào “sân chơi” chanh dây. Tuy nhiên cái khác với những người trồng chanh dây trong vùng là ngay từ đầu, anh chị đã xây dựng nhà màng cho vườn chanh dây 2,5 sào của mình.

“Trong quá trình đi thu mua cà phê, tôi thấy một số chủ vườn làm nhà màng để trồng chanh dây. Qua tìm hiểu, thấy mô hình này khá hiệu quả nên vợ chồng bàn với nhau thử đầu tư 2 nhà màng để trồng 2,5 sào chanh dây”, chị Thúy chia sẻ.

Theo tính toán, chi phí làm nhà màng cho 1 sào chanh dây (sào 1.000m2) hết 200 triệu đồng. Với 2,5 sào chanh dây, anh chị bỏ ra 500 triệu đồng để làm 2 nhà màng, bao gồm khung sắt, mái lợp và hệ thống nước tưới tự động. Còn phân, giống, công lao động tính riêng.

Tháng 5/2025, sau khi hoàn thành cả 2 nhà màng, anh chị chính thức xuống giống và canh tác theo quy trình hữu cơ. Đến nay, vườn chanh dây đã cho thu hoạch lứa đầu tiên, sản lượng ước đạt khoảng 5,5 tấn quả. Tính ra năng suất bình quân 1 ha đạt khoảng 2,2 tấn quả trong 1 đợt thu hoạch. So với năng suất của vườn chanh dây thông thường chỉ tối đa khoảng 4 tấn quả/ha, với điều kiện thời tiết thuận lợi và chăm sóc tốt thì năng suất vườn nhà chị Thúy khá cao.

Cũng phải thừa nhận năng suất trong nhà màng cao hơn vườn ngoài trời một phần do mật độ trồng trong nhà màng dày hơn so với vườn ngoài trời. Thông thường trồng chanh dây ngoài trời mật độ cây cách cây là 3m, tương đương 100 gốc mỗi sào thì trong nhà màng chị Thúy trồng với mật độ cây cách cây 1m, tương đương 300 gốc mỗi sào.

“Trước khi xuống giống với mật độ dày như thế này, tôi đã tham khảo khá kỹ ý kiến của đội ngũ kỹ thuật phía đơn vị cung cấp giống là Công ty cổ phần Quốc tế Thông Đỏ. Họ cho biết với những tính năng vượt trội của giống chanh dây RP9 cũng như điều kiện khá lý tưởng trong nhà màng, kết hợp với kỹ thuật chăm sóc nghiêm ngặt mà đơn vị cung cấp giống hướng dẫn và giám sát, việc trồng với mật độ như trên là hoàn toàn phù hợp”, chị Thúy cho biết.

Chất lượng quả đồng đều

“Với kinh nghiệm nhiều năm đi thu mua chanh dây ở các vườn trong vùng, tôi đánh giá khá cao chất lượng quả của vườn chanh dây trồng trong nhà màng mà gia đình chị Thúy đang làm”, chị Trịnh Thị Diệu, người thu mua chanh dây của vườn nhà chị Thúy khẳng định.

Cái sự “đánh giá khá cao” mà chị Diệu nói ở trên trước tiên là quả chanh dây trong nhà màng đẹp đến... không tỳ vết. Điều này dễ hiểu bởi chanh dây trồng trong nhà màng kín đáo, chế độ chăm sóc khá nghiêm ngặt nên không một con côn trùng nào có thể bay vào để cắn phá được. Quả chanh dây trong nhà màng của chị Thúy có vỏ cứng, mặt ngoài bóng bẩy. Điều đặc biệt nữa là nếu như ở vườn ngoài, quả chanh trong cùng một vườn không đồng đều về kích cỡ và trọng lượng thì ở vườn nhà chị Thúy cứ đều tăm tắp với 12 quả cân lên được 1kg.

“Quả chanh dây ở những vườn thông thường tỷ lệ đạt điều kiện xuất khẩu sang Châu Âu là rất thấp, trong khi hầu hết quả chanh dây trong vườn nhà chị Thúy đều đảm bảo điều kiện nghiêm ngặt này”, chị Diệu cho biết.  

Chính nhờ chất lượng quả cao nên giá chanh dây thu mua từ vườn nhà chị Thúy cũng cao hơn những vườn thông thường khác. Ngay đợt thu hoạch đầu tiên, với sản lượng trên 5 tấn quả, chị Diệu trả cho chị Thúy 130 triệu đồng, giá khá cao so với mặt bằng hiện tại.

Một điều “khác người” nữa là với những vườn chanh dây khác, nhà vườn tự thu hoạch, sau đó bán cho thương lái. Còn ở vườn chị Thúy, chị chỉ chăm sóc thời gian đầu như xuống giống, bón phân, tưới nước... Đến khi thụ phấn xong, vườn chanh được giao hẳn cho bên thu mua tiếp tục chăm sóc và thu hoạch, sau 45 ngày kết thúc thu hoạch đợt đầu, vườn chanh dây lại được trở về với chủ cũ theo hợp đồng ban đầu giữa hai bên.

“Chị có niềm tin nào khi giao đứt vườn cây cho bên thu mua trong suốt thời gian một tháng rưỡi”, tôi hỏi. Chị Thúy trả lời với đầy sự tự tin: “Chị em có đủ niềm tin bởi đã quen biết nhau từ lâu. Quan trọng hơn cả là tâm lý người đi thu mua ai cũng muốn quả chanh mình mua ở vườn đủ tiêu chuẩn xuất khẩu sang các nước có yêu cầu nghiêm ngặt, do vậy trong suốt 45 ngày tiếp quản vườn chanh dây, quy trình chăm sóc vườn cây được họ áp dụng hết sức bài bản, khoa học”.

Nói về việc chăm sóc vườn chanh dây trong nhà màng, chị Thúy khẳng định đã đủ tự tin đầu tư tiền làm nhà màng thì việc chăm sóc vườn cây cũng phải hết sức bài bản, khoa học. Các biện pháp ứng dụng khoa học công nghệ, chăm sóc vườn cây theo hướng hữu cơ bền vững từ khâu đầu tư nhà màng, hệ thống nước tưới tự động đến sử dụng phân bón... đều được thực hiện chặt chẽ và bài bản. “Chính nhờ vậy mà vườn chanh dây của gia đình tôi cho năng suất cao, chất lượng quả vượt trội”, chị Thúy cho biết.

Ngoài việc cho năng suất, chất lượng cao thì tuổi thọ vườn cây cũng được kéo dài. Theo đó, thời gian thu quả lâu hơn, lợi nhuận cao hơn so với những vườn chanh dây thông thường.

Sau một thời gian dài giá chanh dây “lao dốc không phanh”, đến thời điểm hiện tại, giá chanh dây thu mua tại vườn ở các xã phía tây tỉnh Gia Lai đang ở mức khá cao. Cụ thể, chanh múc hiện có giá 17 - 18.000 đồng/kg, chanh trung có giá 28 - 30 ngàn đồng/kg, chanh đủ tiêu chuẩn xuất khẩu sang Châu Âu giá thu mua tại vườn khoảng 45.000 đồng/kg.