Lão nông trồng nhãn kiên trì giữ hướng đi xanh

Tâm huyết một đời với cây nhãn

Ở ấp Tân Phú, xã Phú Hựu, tỉnh Đồng Tháp, người dân đã quen với hình ảnh ông Lê Thành Lập, thường gọi thân mật là ông Ba Lập hay “ông Ba IMO” vì ai cũng biết đến ông là lão nông mê nhãn trồng theo phương áp hữu cơ. Ở tuổi ngoài 70, mái tóc đã bạc nhiều, dáng người gầy nhưng ánh mắt ông vẫn sáng rực mỗi khi nhắc đến vườn nhãn hữu cơ.

Cả cuộc đời gắn bó với ruộng vườn, ông Ba Lập sớm ý thức rằng nông sản không chỉ để bán mà còn là nguồn sống, là sức khỏe của cả cộng đồng. Từ những trăn trở ấy, ông bắt đầu hành trình khác biệt, xây dựng thương hiệu nhãn hữu cơ dù biết con đường này đầy thử thách.

Ông Ba Lập cho biết, ngày trước ông cũng dùng phân hóa học, thuốc trừ sâu như nhiều nông dân khác. Nhưng thấy đất chai cứng, cây yếu dần, trái ăn không còn ngon nên ông quyết tâm tìm con đường khác để cây nhãn vừa cho quả sạch vừa phát triển bền lâu.  

Ban đầu ông Ba Lập tự mày mò ủ phân từ rác hữu cơ, cá, ốc, vỏ trái cây… nhưng mùi hôi khó chịu, ruồi nhặng bu đầy khiến hàng xóm ngại ngần. Không bỏ cuộc, ông tìm hiểu thêm các phương pháp ủ phân hữu cơ sinh học bằng chế phẩm vi sinh vật bản địa (IMO).

Cơ duyên lớn đến vào năm 2023 khi tổ liên kết nông dân của ông được chọn làm mô hình điểm trong chương trình “Nông dân Đồng Tháp tái sử dụng rác thải sinh hoạt hữu cơ, phụ phẩm nông nghiệp tạo ra chế phẩm sinh học phục vụ sản xuất”. Nhờ hướng dẫn từ Hội Nông dân tỉnh Đồng Tháp, ông áp dụng công thức ủ phân bằng chế phẩm chứa vi sinh vật có lợi.

Từ đó, mẻ phân hữu cơ của ông khác hẳn với nông dân khác làm, đặc biệt không còn mùi hôi, tơi xốp, có mùi thơm đặc trưng của quế khâu, khế, nhào… Bón xuống vườn nhãn, cây ra lá xanh mướt, đất tơi xốp, năng suất vượt trội.

Ông Ba Lập dẫn khách ra thăm vườn, hồ hởi khoe: “Vụ rồi tôi thu được hơn 5 tấn trái, cao hơn trước 10%, chi phí giảm 60%. Quan trọng nhất, gia đình tôi rất tự hào và yên tâm khi bán ra trái nhãn sạch, không dư lượng thuốc BVTV cho người tiêu dùng. Nhờ vậy nhiều năm qua gia đình tôi sản xuất nhãn luôn bán được giá cao hơn vài ngàn đồng/kg trở lên so với các vườn nhãn khác trồng theo truyền thống sử dụng phân, thuốc hóa học".

Trái ngọt từ kiên trì và đam mê

Cách đây 1 năm, thành quả lớn nhất của ông Ba Lập là vườn nhãn được công nhận đạt chuẩn OCOP 3 sao. Đây là niềm vui, nhưng với ông còn quý hơn cả là niềm tin của người tiêu dùng. “Nhãn sạch nên khách ăn rồi quay lại mua. Có người còn đặt hàng qua sàn thương mại điện tử. Tôi thấy công sức mình bỏ ra được đền đáp”, ông Ba Lập mỉm cười khi trò chuyện với chúng tôi.

Ngoài bán trái, vườn nhãn của ông còn trở thành điểm du lịch sinh thái. Nhiều bạn trẻ từ TP.HCM, Cần Thơ tìm đến để được tận tay hái nhãn sạch và nghe ông chia sẻ cách làm phân IMO.

Em Nguyễn Phạm Thụy Hoàng Dung, một du khách bày tỏ: Nhãn ở đây ngọt thanh, giòn, cùi dày, hạt nhỏ, khác hẳn nhãn thường ngoại chợ, không khí vườn lại trong lành.

Không giữ riêng bí quyết, ông Ba Lập tích cực chia sẻ kinh nghiệm với bà con trong xã và cả các tỉnh khác khi đến vườn ông tham quan. Trong các buổi sinh hoạt của Tổ liên kết nông dân cồn Bạch Viên, ông Ba Lập hướng dẫn cách ủ phân hữu cơ, cách dùng IMO xử lý rác thải hữu cơ, kỹ thuật chăm sóc cây trồng hữu cơ.

“Tôi phân công mỗi nhóm làm một loại IMO như men từ lục bình, từ cà phê, từ ốc cá… rồi so sánh hiệu quả. Nhờ vậy, ai cũng biết cách làm, chi phí giảm mà cây lại khỏe”, ông cho hay.

Đến nay, 32 tổ viên đều áp dụng thành công mô hình. Vườn nhãn, xoài, rau màu của nhiều hộ đã chuyển dần sang canh tác hữu cơ, góp phần giảm ô nhiễm môi trường, nâng cao thu nhập.

Ông Huỳnh Hữu Thuận, Chủ tịch Hội Nông dân xã Phú Hựu nhận xét: "Ông Ba Lập là tấm gương sáng về tinh thần cộng đồng, từ mô hình nhỏ nay đã nhân rộng ra nhiều hộ. Bà con không chỉ làm kinh tế tốt hơn mà còn giữ môi trường trong sạch".

Với đóng góp của mình, ông Ba Lập nhiều lần được khen thưởng. Năm 2024, ông được Hội Nông dân tỉnh Đồng Tháp tặng bằng khen vì thực hiện xuất sắc mô hình tái sử dụng rác thải hữu cơ làm chế phẩm sinh học ủ phân hữu cơ vi sinh. Ngoài ra, địa phương và ngành nông nghiệp tỉnh cũng trao nhiều giấy khen cho tinh thần sáng tạo, dám nghĩ dám làm của ông.

Nhưng với ông Ba, phần thưởng lớn nhất chính là niềm tin của bà con và việc thấy lớp trẻ quan tâm đến nông nghiệp sạch. “Tôi già rồi, nhưng thấy có người trẻ đến học cách làm, tôi mừng lắm. Hi vọng thế hệ sau sẽ tiếp nối, không để đất đai bạc màu”, ông tâm sự.

Theo ông Lê Hà Luân, Giám đốc Sở Nông nghiệp và Môi trường Đồng Tháp, trong bối cảnh nhu cầu tiêu dùng toàn cầu ngày càng quan tâm đến sản phẩm sạch, an toàn và có chứng nhận quốc tế, việc phát triển nông nghiệp hữu cơ là xu thế tất yếu. Đặc biệt, nhãn là cây ăn quả chủ lực, chiếm diện tích lớn tại Đồng Tháp và đang được nhiều thị trường ưa chuộng như Trung Quốc, Mỹ, Châu Âu.

Do vậy, việc canh tác theo hướng hữu cơ, áp dụng chế phẩm sinh học, hạn chế thấp nhất hóa chất bảo vệ thực vật không chỉ giúp nhãn Đồng Tháp duy trì thương hiệu mà còn mở rộng cánh cửa vào những thị trường khó tính.

Đến năm 2026, Đồng Tháp phấn đấu 100% diện tích nhãn phục vụ xuất khẩu đều được cấp mã số vùng trồng, bảo đảm truy xuất nguồn gốc và đáp ứng các tiêu chuẩn quốc tế. Tỉnh sẽ tăng cường tập huấn, hỗ trợ nông dân ứng dụng tiến bộ kỹ thuật, nhân rộng mô hình IMO từ những nông hộ tiên phong sản xuất nông nghiệp hữu cơ. Đây được coi là hướng đi bền vững giúp nông dân tự tin hơn trong sản xuất và giảm chi phí đầu vào.

Ông Trần Thanh Tâm, Chi cục trưởng Chi cục Trồng trọt và BVTV tỉnh Đồng Tháp nhấn mạnh, việc mở rộng diện tích cây ăn trái hữu cơ, nhất là cây nhãn còn góp phần quan trọng trong việc tái tạo đất, giảm phát thải khí nhà kính và bảo vệ hệ sinh thái.

Định hướng đến năm 2030, Đồng Tháp không chỉ dừng lại ở việc tăng diện tích sản xuất hữu cơ mà còn hình thành chuỗi giá trị nông sản gắn với du lịch sinh thái. Điều này vừa tạo thêm thu nhập cho nông dân, vừa nâng tầm thương hiệu nhãn Đồng Tháp trên thị trường xuất khẩu, xứng đáng là một trong những tỉnh sản xuất nông nghiệp hữu cơ tiêu biểu ở miền Tây.