Gần 300 nông dân và đại biểu dự 'Ngày hội nông dân trồng nấm rơm'

Ngày hội nông dân trồng nấm

Ngày 23/9, gần 300 nông dân và đại biểu hội tụ về HTX Nông nghiệp và Dịch vụ Tiến Thuận (xã Thạnh Quới, TP Cần Thơ) để tham dự "Ngày hội nông dân trồng nấm" - sự kiện đánh dấu bước ngoặt quan trọng trong hành trình xây dựng nền nông nghiệp tuần hoàn tại ĐBSCL.

Sự kiện do Chi cục Trồng trọt và BVTV TP Cần Thơ phối hợp cùng Viện Nghiên cứu Lúa gạo Quốc tế (IRRI) và Hiệp hội Ngành hàng lúa gạo Việt Nam (VIETRISA) tổ chức. Sự kiện không chỉ là dịp để nông dân, các đại lý học hỏi kiến thức và kỹ thuật thực hành trống nấm rơm mà còn chứng kiến sự chuyển mình mạnh mẽ của ngành lúa gạo từ sản xuất truyền thống sang mô hình phát triển xanh, bền vững.

Trên những cánh đồng bạt ngàn của ĐBSCL, một cuộc cách mạng thầm lặng đang diễn ra. Thứ mà ngày trước nông dân chỉ biết đốt bỏ, những đống rơm rạ khô vàng giờ đây đã trở thành "vàng xanh", mang lại nguồn thu nhập bền vững.

Trong khuôn khổ Đề án "Phát triển bền vững 1 triệu hecta chuyên canh lúa chất lượng cao và phát thải thấp gắn với tăng trưởng xanh vùng ĐBSCL đến năm 2030", việc ứng dụng mô hình kinh tế tuần hoàn từ rơm rạ đã mở ra chương mới cho ngành lúa gạo Việt Nam. Song song đó, Dự án "Kinh tế tuần hoàn từ rơm nhằm cải thiện đa dạng sinh học và tính bền vững" (RiceEco) do Quỹ Hợp tác Mekong – Hàn Quốc và Dự án Cabin do Quỹ ICDF Đài Loan tài trợ trong 3 năm qua đã góp phần quan trọng cung cấp và ứng dụng các nghiên cứu khoa học và kinh nghiệm thực tiễn cho việc phát triển mô hình này cũng như nâng cao năng lực cho các đối tác trong chuỗi giá trị rơm rạ.

PGS.TS Nguyễn Văn Hùng, Nhà khoa học cấp cao từ IRRI, Trưởng dự án RiceEco chia sẻ: Từ việc chuyển giao kỹ thuật trồng nấm và sản xuất phân bón hữu cơ từ rơm, IRRI đã chứng kiến sự thay đổi không chỉ trong tư duy mà cả trong đời sống của nông dân. Tỷ lệ đốt hoặc vùi rơm rạ tại ĐBSCL đã giảm từ 70% (năm 2021) xuống 63 - 64% (năm 2024), đồng nghĩa với việc hàng trăm nghìn tấn CO2 không còn bay lên bầu trời và gây ô nhiễm môi trường.

Tại ngày hội, nông dân được quan sát các kỹ thuật từ mô hình trồng nấm rơm trong nhà và ngoài trời, cùng với màn trình diễn cơ giới hóa sản xuất phân hữu cơ từ rơm. Đây là kết quả của quá trình nghiên cứu và thử nghiệm, biến những ý tưởng khoa học thành hiện thực.

Ông Nguyễn Cao Khải, HTX Tiến Thuận (xã Thạnh Quới, TP Cần Thơ) với nụ cười rạng rỡ chia sẻ: Trước đây gia đình sau mùa thu hoạch lúa là ra đồng đốt rơm, giờ biết cách làm nấm rồi ủ trộn phân hữu cơ từ rơm, vừa có thêm thu nhập, đất lại tốt hơn, quan trọng là không còn khói bụi nữa.

Theo nghiên cứu thực tế, năng suất lúa tăng 10 đến 15% khi sử dụng phân hữu cơ từ rơm rạ so với bón 100% phân hóa học. Các mô hình quản lý rơm rạ theo hướng tuần hoàn giúp giảm trung bình 3 - 5 tấn CO2 tương đương/ha so với tập quán vùi rơm trên đồng.

Đặc biệt, công nghệ cơ giới hóa sản xuất phân hữu cơ từ rơm rạ với máy đảo trộn xử lý 30 - 50 tấn rơm/giờ đã rút ngắn thời gian sản xuất phân hữu cơ chất lượng cao xuống chỉ còn 30 - 45 ngày.

Giúp nông dân tăng thu nhập 25 - 35%

Theo PGS.TS Nguyễn Văn Hùng, qua 25 sự kiện đào tạo và trình diễn tại 6 tỉnh ĐBSCL, dự án RiceEco đã truyền cảm hứng và nâng cao năng lực cho 2.097 lượt nông dân, thành viên HTX, cán bộ khuyến nông và các bên liên quan khác.

Hiện có 5 mô hình kinh doanh (trồng nấm rơm và sản xuất phân hữu cơ) bền vững đã được hình thành và vận hành thành công, tạo việc làm cho hơn 500 lao động tại địa phương với thu nhập ổn định. Các nghiên cứu thực tế cho thấy việc áp dụng mô hình kinh tế tuần hoàn từ rơm rạ đã giúp nông dân tăng thu nhập từ 25 - 35% so với chỉ trồng lúa đơn thuần.

Các mô hình tiêu biểu bao gồm trồng nấm rơm và sản xuất phân hữu cơ tại HTX New Green Farm (phường Thốt Nốt, TP Cần Thơ), sản xuất phân hữu cơ tại HTX Tiến Thuận (xã Thạnh Quới, Cần Thơ), sản xuất compost tại HTX An Lỗ (xã Phong Điền, TP Huế).

Ông Lê Thanh Tùng, Phó Chủ tịch Thường trực kiêm Tổng Thư ký VIETRISA được mệnh danh là "người truyền lửa" cho bà con nông trong hành trình xây dựng nền nông nghiệp tuần hoàn tại ĐBSCL chia sẻ: "Suốt nhiều năm đồng hành cùng bà con, tôi chưa bao giờ thấy sự thay đổi mạnh mẽ và tích cực trong sản xuất lúa như thế này, nhất là đối với rơm rạ. Từ việc thường xuyên đốt rơm gây ô nhiễm, giờ đây nông dân đã biết cách biến phụ phẩm thành sản phẩm để tạo thêm thu nhập.

Bà Phạm Thị Minh Hiếu, Chi cục trưởng Chi cục Trồng trọt và Bảo vệ thực vật TP Cần Thơ cho biết: Ngày hội hôm nay không chỉ là dịp giao lưu học tập mà còn là cột mốc quan trọng đánh dấu sự phát triển mô hình nông nghiệp tuần hoàn tại địa phương. Những kết quả thu được vượt xa kỳ vọng ban đầu, tạo động lực để ngành nông nghiệp tiếp tục mở rộng và hoàn thiện các mô hình này trên toàn Thành phố.

Theo bà Hiếu, hiện nay ngành nông nghiệp đang triển khai các mô hình thí điểm về canh tác lúa sử dụng phân bón hữu cơ từ rơm rạ kết hợp với tiến bộ kỹ thuật “1 phải 5 giảm” tại các xã, phường như: Thới Lai, Cờ Đỏ, Thạnh Quới và Thốt Nốt..., mỗi mô hình trình diễn 1 ha và đã làm được 2 vụ lúa với gần 10 mô hình được triển khai trong vụ đông xuân và hè thu. Qua đánh giá, mô hình giúp nông dân giảm từ 35 - 40% chi phí sử dụng phân bón, thuốc hóa học, lợi nhuận tăng thêm 10% trên cùng diện tích so với sản xuất truyền thống.

“Canh tác lúa hữu cơ từ rơm rạ giúp nông dân giảm chi phí sản xuất rất đáng kể. Thời gian tới, ngành nông nghiệp Cần Thơ khuyến cáo nhân rộng mô hình này để nông dân làm theo” bà Phạm Thị Minh Hiếu cho biết.

“Cục Trồng trọt và BVTV (Bộ Nông nghiệp và Môi Trường) đã ban hành 3 chính sách quan trọng về quản lý rơm rạ và sản xuất lúa bền vững. Ngày hội nông dân trồng nấm tại Cần Thơ hôm nay không chỉ là câu chuyện về sự thành công của một dự án hay một mô hình mà là tinh thần đổi mới sáng tạo, ý chí vươn lên của nông dân ĐBSCL”, ông Lê Thanh Tùng, Phó Chủ tịch Thường trực kiêm Tổng Thư ký VIETRISA nhấn mạnh.