Bước chuyển sản xuất lúa theo hướng hữu cơ ở Huế

Doanh nghiệp làm "bà đỡ"

Vụ hè thu năm 2025, gia đình ông Phạm Hai (thôn Đông Vinh, xã Đan Điền, TP Huế) liên kết với doanh nghiệp sản xuất 3,5 sào lúa theo hướng hữu cơ. Thay vì sử dụng phân bón hóa học và thuốc trừ sâu như lối canh tác truyền thống, ông Hai sử dụng phân vi sinh, thuốc bảo vệ thực vật sinh học.

“Ban đầu tham gia cũng bỡ ngỡ, thiếu tự tin nhưng sau khi nắm được quy trình, chúng tôi đã hiểu. Trồng lúa theo hướng hữu cơ tuy vất vả hơn nhưng không tốn chi phí về phân bón, thuốc trừ sâu, hạt gạo an toàn, được thị trường ưa chuộng và bán giá cao hơn”, ông Hai chia sẻ.

Xã Đan Điền trước đây thuộc huyện Quảng Điền cũ, được xem là một trong những vùng sản xuất lúa lớn và truyền thống của TP Huế. Hiện xã đã hình thành nhiều vùng lúa tập trung theo hướng hữu cơ ở HTX Nông nghiệp Đông Vinh (12 ha/vụ), HTX Phú Thuận (10 ha/vụ), thu hoạch khoảng 6,5 tấn lúa/ha.

Theo ông Nguyễn Ngọc Tiến, Chủ tịch UBND xã Đan Điền, địa phương đang tập trung phát triển sản phẩm nông nghiệp chủ lực theo tiêu chuẩn an toàn, bền vững. Diện tích trồng lúa theo hướng hữu cơ tuy chưa lớn nhưng là nền móng quan trọng, một số cánh đồng lớn cũng đã được quy hoạch để mở rộng diện tích lúa theo hướng hữu cơ, tạo điều kiện để áp dụng đồng bộ quy trình canh tác tiên tiến, qua đó không chỉ phục vụ nhu cầu tại địa phương mà còn hướng đến xuất khẩu.

“Chính quyền địa phương và người trồng lúa hiện đang hợp tác với các doanh nghiệp lớn về nông nghiệp hữu cơ như Công ty cổ phần Giống cây trồng - Vật nuôi Thừa Thiên Huế, Tập đoàn Quế Lâm… trong việc cung ứng giống, phân bón hữu cơ và bao tiêu sản phẩm, giúp nông dân yên tâm sản xuất, doanh nghiệp có nguồn nguyên liệu ổn định và địa phương có thêm nguồn lực phát triển bền vững”, ông Tiến nói.

Tại vùng đất Phú Gia (xã Phú Vang), năm 2024, Hội Nông dân xã hỗ trợ phân bón, tập huấn kỹ thuật, hướng dẫn nông dân địa phương triển khai xây dựng mô hình thí điểm trồng lúa hữu cơ chất lượng cao, liên kết theo chuỗi giá trị với Tập đoàn Quế Lâm với quy mô 5 ha, 10 hộ tham gia.

Sau một năm triển khai, mô hình trồng lúa chất lượng cao áp dụng biện pháp cấy mạ khay giống lúa DT39QL mang lại nhiều lợi ích. Chi phí giống giảm, cây lúa sinh trưởng, phát triển tốt, không bị nhiễm sâu bệnh, năng suất tăng, bình quân đạt 6 tấn/ha. Tất cả sản phẩm thu hoạch được Tập đoàn Quế Lâm thu mua, đem lại tổng lợi nhuận gần 200 triệu đồng.

Tại HTX Nông nghiệp Phú Lương 1 (xã Phú Hồ), được sự hỗ trợ của Tập đoàn Quế Lâm, HTX đã tổ chức sản xuất lúa hữu cơ theo chuỗi giá trị với diện tích hơn 50 ha.

“Sau vài vụ cho thấy trồng lúa hữu cơ ít tốn công chăm sóc, ít tốn chi phí đầu tư mua phân bón học, thuốc phòng trừ sâu bệnh. Mô hình này tuy năng suất thấp so với trồng lúa thông thường nhưng sản phẩm tạo ra lại chất lượng, an toàn, đảm bảo sức khỏe cho cả người sản xuất và tiêu dùng”, ông Ngô Đức Phong, Giám đốc HTX Nông nghiệp Phú Lương 1 cho hay.

Liên kết sản xuất hơn 1.608 ha lúa hữu cơ

Thực tế cho thấy, lúa hữu cơ mang lại nhiều lợi ích tuy nhiên sản xuất lúa vẫn còn nhiều thách thức. Thói quen canh tác truyền thống khiến một bộ phận nông dân chưa mạnh dạn chuyển đổi, kỹ thuật sản xuất đòi hỏi sự tỉ mỉ, kiên trì, việc quản lý cỏ dại còn khó khăn, thị trường tiêu thụ vẫn còn hạn chế. Nếu thiếu sự gắn kết giữa sản xuất - chế biến - tiêu thụ, nông dân sẽ khó yên tâm đầu tư sản xuất lâu dài.

Theo ông Nguyễn Hồng Lam, Chủ tịch HĐQT Tập đoàn Quế Lâm, trồng lúa hữu cơ là hướng đi tất yếu trước nhu cầu thị trường trong nước và trên thế giới. Hiện Quế Lâm đã phối hợp, liên kết sản xuất hơn 1.608 ha lúa hữu cơ trên địa bàn TP Huế, bước đầu người dân tin dùng nhờ chất lượng tốt. Tuy nhiên, để tổ chức các cánh đồng lớn, diện tích lớn, cần phải trải qua thời gian với nhiều biện pháp đồng bộ, tích cực. Hiện nay, tỷ lệ hộ dân sử dụng gạo, nông sản hữu cơ còn thấp, phần lớn vẫn quen dùng nông sản truyền thống.

Ông Nguyễn Ánh Cầu, Chủ tịch UBND xã Quảng Điền cho biết, thời gian tới sẽ định hướng mở rộng diện tích lúa hữu cơ, kết hợp với các mô hình VietGAP và hữu cơ lai ghép, xây dựng thương hiệu gạo hữu cơ để tăng giá trị. Đồng thời tiếp tục hỗ trợ kỹ thuật, vốn vay ưu đãi, hạ tầng thủy lợi và tìm kiếm đối tác bao tiêu sản phẩm để nông dân yên tâm mở rộng sản xuất.

Bên cạnh đó, chính quyền và các cơ quan, đơn vị trên địa bàn đã biết lợi ích của việc trồng lúa hữu cơ. Dù là vựa lúa của khu vực phía Bắc TP Huế với hệ thống tưới tiêu và giao thông nội đồng thuận lợi nhưng trên địa bàn xã Quảng Điền chỉ mới bước đầu tiếp cận, chưa có mô hình sản xuất lúa hữu cơ chính thức. Vì thế sắp tới xã sẽ phối hợp với Tập đoàn Quế Lâm tổ chức liên kết, xây dựng mô hình sản xuất lúa hữu cơ, dự kiến ban đầu khoảng 5 - 10 ha tại HTX Đông Phước và Đông Phú.

Theo ông Lê Văn Anh, Phó Giám đốc Sở Nông nghiệp và Môi trường TP Huế, sản xuất lúa hữu cơ đang được ngành nông nghiệp Thành phố và nhiều địa phương quan tâm, đã có những bước đi ban đầu đúng hướng. Ngoài Tập đoàn Quế Lâm, trên địa bàn Thành phố còn có nhiều HTX, nông dân đang bắt đầu tổ chức trồng lúa hữu cơ. Trên cơ sở đó, ngành nông nghiệp hỗ trợ nông dân chuyển đổi dần sang phương thức canh tác mới, giúp người nông dân thay đổi tập quán canh tác, hạn chế sử dụng thuốc bảo vệ thực vật và phân bón hóa học, tạo sản phẩm an toàn, đảm bảo sức khỏe người tiêu dùng, hướng đến xuất khẩu.

“Thời gian tới, Sở sẽ tiếp tục phối hợp với các địa phương, doanh nghiệp và HTX để mở rộng diện tích canh tác lúa hữu cơ, đồng thời đẩy mạnh công tác tập huấn, chuyển giao kỹ thuật cho nông dân. Bên cạnh đó, ngành nông nghiệp Thành phố cũng sẽ tăng cường kết nối thị trường tiêu thụ, xây dựng thương hiệu cho các sản phẩm hữu cơ nhằm nâng cao giá trị và khả năng cạnh tranh”, ông Lê Văn Anh, Phó Giám đốc Sở Nông nghiệp và Môi trường TP Huế nói.